El Camino - El Correo Gallego

25 jul. 2016 - Maruja Mallo (Viveiro 1902-. Madrid 1995), transgresora coa súa obra e tamén coa súa personalidade, unha das figu- ras máis atractivas e ...
16MB Größe 7 Downloads 156 vistas
elCorreoGallego

Ana Pastor (Presidenta dO congreso dos deputados) × Susana López Abella (Secretaria xeral de Igualdade) × Milagros Otero Parga (Valedora do Pobo) × MARÍA GÓMEZFRANQUEIRA (EXECUTIVA DE COREN) × Alba Nogueira (Profesora da USC) × Isabel Aguirre de Urcola (Arquitecta) × Lourdes Agra (Empresaria) × Margarita Estévez Sáa (Profesora universidadE) × Helena Gómez Vecino (Presidenta Confapa-Galicia) × Emilia Vázquez Rozas (decana de Económicas) × Lara Méndez López (alcaldesa de Lugo) × Marisa Castro (Bióloga da Uvigo) × María Xosé Gómez (Xornalista) × Mª DO Carme García NegrO (Profesora da USC) × Leo Villar (AVogada) × Alejandra Pérez Márquez (Alcaldesa de Bergondo) × María Cadaval (Profesora da USC) × María José Buceta (USC) × Mar Capeáns (Física e investigadora) × Helena Villar Janeiro (Escritora) × María Luisa García Gil (Arquitecta E empresaria) × Marta González Vázquez (DEPUTADA) × BEATRIZ SESTAYO (TENENTE DE ALCALDE FERROL) × Olga González Alonso (Periodista) × Carme Adán (DEPUTADA) × Ana Pontón (DEPUTADA E portavoz nacional dO BNG) × Eva Solla (DEPUTADA de AGE) × Goretti Sanmartín (Vicepresidenta DEputación A Coruña) × Pilar Rojo (DEPUTADA) × Pilar Bermejo (Catedrática de Química) × Elena Vázquez Cendón (USC) × María Julia Rodríguez Barreira (DEPUTADA) × María Victoria Otero Espinar (Decana de Matemáticas) × Maite Cancelo (ConceLLEIRA concello de Santiago) × Noela Blanco Rodríguez (DEPUTADA) × Carmen Gallego (DEPUTADA) × Patricia Vilán (Portavoz dO PSdeG no Hórreo) × Fátima Díaz Platas ( USC) × Susana Martínez Conde (investigadora) × Rosa Elvira Caamaño (profesora FacultadE Belas Artes en Pontevedra) × Corina Porro (Presidenta Consello social) × Carmen Acuña (DEPUTADA) × Concepción Burgos (DEPUTADA) × Consuelo Martínez (DEPUTADA) × Carmela Silva (Presidenta DEputación Pontevedra) × Pilar Corredoira (comisaria exposiciÓns) × Gabriela González (EXecutiva de Vegalsa) × Elena MUñoz (exconselleira E conceLLEIRA en Vigo) × Concepción Campos (Secretaria concello de Vigo) × Teresa Pedrosa (Presidenta Zona Franca Vigo) × Jackeline Fernández (DEPUTADA) × Rosa Oubiña (DEPUTADA) × Sandra Devesa (DEPUTADA) × NATALIA RODRÍGUEZ (PERIODISTA) × Berta Pérez (DEPUTADA) × Herminia Pouso (DEPUTADA) × jeanne picard (presidenta stop accidentes) × marián ferreiro (DEPUTADA) × CONCHA FERNÁNDEZ (CONCELLEIRA DE POLÍTICAS SOCIAIS EN SANTIAGO E DOUTORA EN PSICOLOXÍA POLÍTICA) × MARÍA LOIS (CONCELLEIRA DE IGUALDADE EN SANTIAGO E PROFESORA NA FACULTADE DE CIENCIAS POLÍTICAS NA USC) × MARTA FERNÁNDEZ VÁZQUEZ (DIRECTORA CENTRO SUPERIOR DE HOSTALARÍA DE GALICIA)

2

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

A Galicia das marujas

Natalia Rodríguez Xornalista. Redactora Xefa en EL CORREO GALLEGO

G

alicia en feminino. A temática deste epígrafe baixo o que esta Casa –a miña– propón este ano celebrar o 25 de xullo é tan extensa como a nosa historia mesma. Tan inabarcábel como ambiciosa. Pero parece querer facer xustiza co papel que as mulleres tiveron na construción deste país e, sobre todo, co seu ser no presente e mais no futuro. A iconografía de Rosalía de Castro ben pode representalas a todas elas como símbolo único, se houbera que escoller algún. Pero os nomes propios endexamais poden ser esquecidos. A historia de Galicia é a historia de María Pita; da bruxa de Cangas, María Soliña; da Marquesa Roja, de Pardo Bazán, Concepción Arenal, das irmandiñas Amparo López Jean ou María Miramontes, de María Barbeito, Sofía Casanova, María Casares, María Miramontes, Wonenburger... e tantas outras. Imposible nomear a todas as sobranceiras que co seu traballo, coa súa vida, fixé-

LA MUJER DE LA CABRA Seguindo a interpretación

de Soledad Fernández Utrera, nesta obra, Maruja Mallo reivindica unha muller nova, que non está supeditada ao home, unha muller traballadora pero liberada, independente. Esa é a da cabra. A que asoma na fiestra é a muller tradicional.

ronnos ser como país xunto a todas as demais, as mulleres anónimas que construíron Galicia dende os seus inicios e que o seguen a facer na actualidade dentro e fóra da casa. O Día das Artes Galegas adicarase o vindeiro ano á pintora Maruja Mallo (Viveiro 1902Madrid 1995), transgresora coa súa obra e tamén coa súa personalidade, unha das figuras máis atractivas e transcendentes que ten parido a cultura galega, unha muller revolucionaria no seu tempo –seríao tamén agora– se cadra aínda sen o recoñecemento merecido. Un día, xunto a Salvador Dalí, García Lorca e Margarita Manso, a Mallo ocorréuselle atravesar a Porta do Sol sen sombreiro, todo un desafío ás convencións da época e dunha sociedade fortemente machista. “Apedreáronos, insultándonos, como se tiveramos feito un descobrimiento, como Copérnico ou Galileo. Por eso nos chamaban maricóns, porque pensaban que despojarse do sombreiro era como unha manifestación do terceiro sexo”, tería contado a propia pintora nunha entrevista de televisión. Aquel xesto irreverente deu nome ás sinsombreiro, o movemento de mulleres da xeración do 27 silenciadas pola historia e pendentes dun rescate de xusta memoria. Outra sinsombreiro, a poeta Concha Méndez, deixou escrito nas súas Memorias habladas, memorias armadas, como ela e Maruja, de paseo por Madrid, pegaban os seus rostros aos cristais das tabernas para que as visen, para protestar porque naquel espazo de señores non as deixaban entrar a elas. As mulleres xa poden ir hoxe ás tabernas e ata os homes poden pasear sen sombreiro sen que ninguén cuestione o seu estatus. Mais a desigual-

dade de xénero, o machismo que combateu Maruja Mallo coa súa transgresión, cos seus xestos irreverentes, pervive hoxe noutras formas. A máis insoportable segue a ser a da violencia que mata. Na Galicia en feminino que temos, oito mulleres morreron o ano pasado asasinadas, vítimas do machismo. Algunha delas, apenas chegou ás portadas dos xornais. E aínda que somos valentes, seguimos a ter medo de camiñar soas polas rúas escuras. Nesta Galicia en feminino, as mulleres seguen a cobrar un 20 % menos que os homes, e son elas, somos nós, as que aturamos as taxas de temporalidade máis altas. E non é cuestión de tempo, como din algúns. As diferenzas nas taxas de ocupación entre mulleres e homes apenas variaron nos últimos anos. Estando mellor preparadas –o 59 % dos titulados son mulleres– somos nós, tamén, as que temos as taxas de temporalidade máis altas (ata o 60 % entre as rapazas con menos de 30 anos). E despois está o que se deu en chamar micromachismos, eses xestos que eles non aprecian. O paternalismo. A linguaxe. A mirada que non ve diante unha traballadora, senón un corpo, un cu. A sociedade que non admite a ambición laboral dunha nai, que nos dá a exclusividade como coidadoras ou poñedoras de lavadoras. E tantas cousas polas que hoxe segue a ser necesario o espírito irreverente de Maruja que, por certo, como nos ten lembrado Carme Vidal, unha das súas biógrafas (Maruxa Mallo, A Nosa Terra, 1999), nunca se definiu a si mesma como feminista. Non chega o papel para tanta desigualde. Pero a Galicia do futuro, a que queremos, hai que mirala con optimismo, e escribila, todos e todas, en feminino.

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

3

{ apóstolo 2016 }

Ana Pastor

Presidenta del Congreso de los Diputados

Donde se inicia el Camino

A

lo largo de la historia, distintas voces han considerado a la literatura como la mejor embajadora de un territorio. Desde las páginas de un libro podemos recorrer las calles de una gran metrópoli, las de una ciudad histórica o las de una pequeña aldea; conocer los usos, costumbres y carácter de sus gentes, acercarnos a sus tradiciones, adentrarnos en su cultura, repasar su historia y, si agu-

zamos nuestra imaginación, casi percibir el sabor de su gastronomía. No en vano, hay quienes hablan de “viajar a través de los libros”. Pío Baroja nos ha permitido mediante su obra recorrer los bellos caseríos del País Vasco; Benito Pérez Galdós, las bulliciosas calles de Madrid; Miguel Delibes, los magníficos campos de Castilla y León; y Camilo José Cela, los paisajes de La Alcarria y, por supuesto, los rincones de su Galicia natal; algo que también hizo con singular maestría Ramón María del Valle-Inclán en su obra. Así, gracias a la magia de la literatura, no resulta sorprendente que Santiago de Compostela se haya convertido en apenas unos años en una ciudad casi familiar pa-

ra miles de surcoreanos y su legendario Camino forme ya parte del imaginario colectivo de muchos de ellos. Y todo gracias a la escritora Kim Nam-hee, quien hace unos meses fue reconocida por la Xunta de Galicia por contribuir a internacionalizar la Ruta Xacobea a través de su libro Camino de Santiago, en el que narra una experiencia que, según ha reconocido, le cambió la vida. De las 273.000 personas que consiguieron el año pasado la Compostela, más de 4.703 fueron de nacionalidad surcoreana y el número va en aumento cada año Esto demuestra, más si cabe, el carácter universal del Camino y, por extensión, también de Galicia, milenaria y vanguardista, hospitalaria y entrañable, moderna

y costumbrista. Una nueva constatación de que esta tierra cautiva cada vez más y a más personas, atraídas por su riqueza cultural, artística e histórica. Y una evidencia añadida de que las dimensiones de este trayecto, que confiere una impronta especial al peregrino, son cada vez más inabarcables. Y ese empeño por expandir la imagen de Galicia, tanto dentro como fuera de nuestras fronteras, no nos es ajeno en el Ministerio de Fomento. De hecho, en unos días se pondrá en marcha, por segundo año consecutivo, el Tren del Peregrino, que partirá de nuevo de Madrid para finalizar su recorrido en Santiago de Compostela. El pasado año alcanzó una ocupación del 100 % y esperamos que este año tenga el mismo éxito. En contra de lo que muchos puedan pensar, Santiago de Compostela no es el final del Camino, porque quienes lo recorren inician una nueva andadura, con una mochila llena de vivencias y un nuevo bagaje vital y espiritual. Compostela volverá este 2016, estoy convenida, a

batir nuevo récord de visitantes y a superar todas las expectativas. Cada año son más las personas que se plantean vivir una experiencia renovadora y emprender un viaje interior, más allá de los límites del espacio y del tiempo, porque es ahí, en nuestro

interior, donde comienza todo, donde se inicia el Camino… (Esta colaboración fue escrita siendo Ana Pastor ministra de Fomento, apenas unas horas antes de ser elegida presidenta del Congreso de los Diputados)

4

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

Milagros Otero Parga Valedora do Pobo

La grandeza de lo pequeño

S

oy de Santiago de Compostela y por eso santiaguesa, gallega, española, europea y además un poco mexicana de corazón. Siempre supe que pertenecía a una gran tierra; que formaba parte de algo grande como el eslabón de una cadena. También supe que no era mérito mío este privilegio. Pero que sí me incumbía a cambio la responsabilidad de hacerme merecedora de ese honor. Tengo conciencia de pertenencia a una familia, a una tierra, a unos ideales y a unas tradiciones que

debo conocer y apreciar, que debo mantener en aquello que merece protección, y que debo intentar cambiar en aquello otro que pida variación. Mi tierra y mi ciudad me han troquelado sin duda. Su paisaje, sus piedras, su lengua, su cultura, su música y hasta su abundante lluvia, forman parte de mi personalidad. Santiago de Compostela es sin duda un lugar hermoso. Un lugar que, casi desde su fundación en el siglo IX, ha atraído primero a cientos de miles de personas, y ahora sigue convocando a esos millones de visitantes, que han moldeado con sus ojos y sus bocas, con sus pies y sus manos, las piedras de esta noble población. En 1985 la ciudad fue declarada por la Unesco pa-

trimonio de la humanidad, haciéndose con ello un poco más universal. ¿Cómo entender bien esa universalidad? Yo la siento en la grandeza de lo pequeño: porque Santiago es grande en lo pequeño. Es una ciudad pequeña, con menos de 100.000 habitantes. Durante siglos fue y así la recuerdo yo misma aún como un pueblo donde todos nos conocíamos. Y sin embargo, siempre fue universal. Tuvo la universalidad de ser el fin del camino de la fe, del esfuerzo, de la esperanza, del sufrimiento… en suma, de la meta conseguida. Sin duda, yo quiero a mi ciudad pequeña en lo grande; la quiero acogedora, generosa, solidaria, humilde… Es sobria y no precisa de grandezas de imitación. Es tranquila y no necesita algarabías. Su belleza habla por sí sola, y no requiere excesos. Mi ciudad, Santiago de Compostela, es la capital de Galicia y piensa y habla para Galicia; pero vive y se expresa para el mundo entero. No es exclusiva ni excluyente. En ella tenemos cabida todos y todos los días del año. Pues en ella se mezcla la universal grandeza de las pujantes torres de Compostela, mellizos lirios de osadía cantada por Gerardo Diego, con las más humildes torres de esperanza de cada uno. Una vez más, la grandeza de lo pequeño.

Susana López Abella Secretaria xeral de Igualdade

F

Con mulleres hai Galicia

oron e son moitas as mulleres que fixeron e fan posible a Galicia de hoxe, xa que a nosa historia é unha historia de mulleres; mulleres que apostaron por ver crecer a Galicia; mulleres que souberon adiantarse ao seu tempo e nos ensinaron a todos e a todas o valor da nosa terra. As mulleres galegas de hoxe aprendemos dos consellos e da sabedoría das nosas avoas, das nosas nais e das nosas mestras, por iso hoxe as mulleres afrontamos o presente e o futuro con valor e determinación, seguras de nós mesmas. Aínda que creo que as nosas avoas e as nosas nais nunca nos falaron de igualdade, xa que na súa mente e no seu ideario non figuraba o lema da “igualdade entre homes e mulleres”. Simplemente nos inculcaban, xunto cos nosos pais,

que non hai límites para ninguén, que os límites os poñemos nós mesmas. As herdeiras deste valor son todas as mulleres que dende as distintas esferas públicas –organizacións sociais, parlamentos, partidos políticos, medios de comunicación, cultura, arte, universidade, deporte e o noso medio rural– traballan día a día para defender os seus dereitos. Comprometámonos individual e colectivamente a facer todo o posible por promover e protexer os dereitos das mulleres. A igualdade de oportunidades ten que ser o punto de partida de todas as persoas, o resultado é aquel que cada unha se constrúe co seu esforzo, co seu traballo e co seu talento. E só se favorecemos con igual énfase a esixencia, o esforzo, a excelencia, nun marco de igualdade de oportunidades, teremos individualmente, e a sociedade no seu conxunto, máis opcións de futuro. Estamos a fortalecer a consecución da igualdade real, que é un dos trazos

máis distintivos dunha sociedade avanzada, moderna e aberta. Facémolo con paso enérxico. Facémolo acompañadas por todos os homes que perseguen este mesmo obxectivo. Hoxe podemos sentir satisfacción polo conseguido, pero ante todo, debemos de reafirmar os compromisos de futuro. Cómpre dar o paso definitivo para que a igualdade de xénero e o empoderamento das mulleres sexa unha realidade sen fisuras, sen teitos de cristal que romper, sen barreiras e sen trabas, que non nos permitan seguir avanzando. Que o ritmo non se deteña, que o paso non se minore e que ninguén neutralice a vontade de cambiar as cousas que aínda deben cambiar. Felicidades a todas as mulleres neste día de Galicia: ás de hoxe, ás de onte e ás de mañá; ás destacadas, ás que non o foron, pero o son; ás que alcanzaron nas súas vidas boa parte de canto queren e ás que aínda non o conseguiron. Grazas a todas por ser a forza transformadora e de cambio máis importante da sociedade, así, temos que aproveitar a potencia da nosa singularidade, do que nos fai ser únicas. O momento é agora porque con mulleres hai Galicia; temos ilusión; somos tenaces; temos ideas, somos capaces; constituímos a identidade de Galicia, e temos paixón por Galicia.

LUNES 25 DE JULIO DE 2016

EL CORREO GALLEGO

PUBLICIDAD

5

6

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

Ana Pontón

Portavoz nacional del BNG

Nacionalismo para construír

C

onmemoramos outro 25 de Xullo con novos retos, esperanzas e soños e retos que conquistar colectivamente como galegas e galegos. Unha data que cómpre lembrar, transformouse en vindicación nacional da Galiza por impulso da II Asemblea Nacionalista das Irmandades da Fala, que viu no 25 de xullo a data idónea para exercer a autoafirmación. Unha data que, como ben dicía Castelao, é a “festa maior de todos os galegos” e galegas. Cada 25 de Xullo saímos ás rúas a defender o que máis nos une a todas as persoas con sentimento nacionalista: Galiza como nación e no noso dereito a estarmos no mundo como tal.

O nacionalismo actuou –e actúa sempre– cun obxectivo claro: crear as condicións políticas e os cambios necesarios para desenvolver o país e mellorar o benestar e as condicións de vida. Este obxectivo é hoxe máis necesario que nunca, ante unha Galiza máis desigual e empobrecida. Fronte a propaganda oficial, que pregoa a saída da crise, emerxe a realidade de milleiros de galegas e galegos que non ven a luz ao final do túnel. As políticas recentralizadoras e de recorte de liberdades e dereitos afondan nun modelo insostíbel. Fixádevos, no último ano medrou a pobreza nun 25 %, máis de setecentas mil persoas viven con menos de seiscentos euros ao mes, cada día emigran sesenta e cinco persoas... a cacarexada recuperación é unha quimera. As causas desta situación son múltiples. É evidente o fracaso de Feijóo, sen proxecto de país, nin intención de telo ou estar cando se lle necesita. Mais temos que ir á raíz dos problemas: falla un

modelo autoanémico, un autonomismo zombi, sen ferramentas e recursos suficientes para enfrontar as nosas necesidades como pobo. Por iso defendemos un novo estatus para Galiza. Fronte ao centralismo español e europeo, defendemos un novo modelo que se constrúa sobre a necesidade democrática de ferramentas de autogoberno real para desenvolver as nosas capacidades e potencialidades. Apostar por un novo modelo produtivo para Galiza que abandone o modelo low cost e precario e que debuxe unha senda propia que aposte pola innovación, a igualdade e o progreso. O BNG conta con proxecto de país aberto e inclusivo e con milleiros de persoas xenerosas que teñen valentía e honestidade para levar adiante unha defensa real dos nosos intereses comúns como pobo. Con esa vontade convocamos a todas as galegas e galegos a unirnos para defender a Galiza neste 25 de Xullo. A unidade de todas as galegas e galegos de nación. Para defender unha alternativa nacionalista, unha alternativa coa súa cabeza e o seu corazón na Galiza, para estar no mundo en igualdade de condicións. Temos fe na nosa terra e confiamos no que podemos facer como galegos e galegas libres. Teño a certeza de que o nacionalismo é vital para que Galiza teña futuro próspero e que avanzaremos. A esta tarefa estamos convocadas e convocados, con todo empeño e con toda confianza e optimismo no futuro.

Eva Solla

As mulleres constrúen Galicia

Deputada de Alternativa Galega de Esquerda

O

PASADO MARTES O PARLAMENTO DE GALICIA APROBABA a modificación da Lei 11/2007 para a prevención e tratamento da violencia de xénero. O obxectivo do cambio é incluír como susceptibles perceptoras do salario da liberdade as mulleres vítimas da trata con fins de explotación sexual e, ao tempo, habilitar a solicitude da axuda durante a totalidade do ano –ata agora só se podía acceder durante 8 meses ao ano. Foi unha modificación pequena e o PP rexeitou a maioría das achegas da oposición. Mais traer a dereita a este punto non foi tarefa doada. Con todo, o tratamento mediático da importante noticia resultou, por desgraza, escaso. Contrasta ese desinterese coa pre-

senza en informativos e xornais da aprobación, no mesmo día do pleno parlamentario, da Lei da Área Metropolitana de Vigo. E isto cando falamos da violencia máis visible contra as mulleres. A invisibilización da loita e do traballo das mulleres é habitual no noso país. E no resto do Estado español. Non podo esquecer os testemuños das ducias de mulleres que pasaron pola Comisión Non Permanente de Igualdade do Parlamento galego. Finalmente, o órgano parlamentario non emitirá ditame e, así, as conclusións de tan valiosas comparecencias non quedarán recollidas en documento oficial. Pero si quedarán inscritas nas vidas de todas as mulleres polas que elas pelexan cada día. Quedarán inscritas en todas nós. As mulleres que pasaron pola comisión debuxaron unha Galicia da desigualdade. Un país onde as mulleres cobramos un 20 % de salario ca os homes. Onde o 60 % das directoras e directores de colexios admiten que os libros de textos conteñen prexuízos e estereotipos de xénero. Onde o 60 % das persoas que sobreviven coa Risga

son mulleres. Onde as mulleres, malia termar de boa parte do traballo das explotacións agrogandeiras, seguen a ser invisíbeis a efectos de cotizacións sociais: apenas o 5 % chegan a cobrar a pensión íntegra. Onde as mulleres cargan cos traballos de coidado e mais coa paralización da Lei de Dependencia e as retalladas brutais dos servizos públicos. Velaí o país que non comparece no Parlamento e que está borrado dos medios de comunicación. Elas, as que sosteñen o país, as que traballan, as que coidan, as que alimentan, as que amolecen os danos causados polos recortes do extremismo neoliberal de Feijóo e Rajoy. Con elas é con quen temos que construír unha Galicia na que poidamos vivir, e non apenas sobrevivir. Non abonda unha listaxe de bos propósitos e intencións, non abonda un apartado lila nun programa electoral, nin un minuto nun debate, non serve con compañeiras que traballan en temas sociais mentres para a industria e a economía xa están os compañeiros. Non. O compromiso real require medidas reais, concretas, e extensibles a todas en todos os eixos, que nos permitan avanzar cara ao control das nosas vidas e para podermos vivilas un pouco máis. E para iso cómpre traballar. Como levan facendo toda a vida as mulleres que constrúen este país. Non nos debe tremer a man, nin na rúa nin nas institucións, para esixir o que é noso. Para deixarmos de sobrevivir, para comezar a vivirmos.

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

7

{ apóstolo 2016 }

Pilar Rojo Noguera

Expresidenta del Parlamento de Galicia y diputada nacional electa

Europa nace de la peregrinación

S

EGÚN GOETHE, “EUROPA NACE DE LA PEREGRINACIÓN”. ESA EUROPA que hoy hay quien ve en descomposición, que hoy hay quien apuesta por dar la espalda, es, como gallegos, nuestro vínculo natural e histórico. El Camino de Santiago es hoy el primer itinerario cultural europeo porque, como han sostenido varios autores del viejo continente, “Europa se hizo peregrinando a Compostela”. Y como gallega me siento profundamente orgullosa de formar parte de esa historia europea. Y me siento orgullosa porque el Camino de Santiago generó a lo largo de los siglos una extraordinaria vitalidad. Gracias a él nació la primera gran red asistencial de Europa y se crearon ca-

tedrales, monasterios, villas y ciudades. Gracias al Camino, Europa es lo que es y probablemente gracias a Europa, Galicia también es lo que es. Porque el encuentro que propició el Camino abrió las puertas de Galicia a una cultura basada en el intercambio, las relaciones personales y nos propició un auge económico que dinamizó amplias zonas hasta ese momento despobladas. La Ruta Jacobea impulsó durante los siglos XI y XII una renovación económica de gran importancia para la península Ibérica y para Galicia al promover el comercio del norte cristiano con Flandes, Francia e Inglaterra, y crear un espacio de producción orientado al consumo de visitantes y de intercambio entre la España musulmana y la Europa cristiana. Antes de que se consolidase el fenómeno de la globalización, el Camino de Santiago ya era un símbolo de diálogo y de intercambio, de apertura, en definitiva. Y no es cierto que las sociedades cerradas tengan más probabilidades que las abier-

tas de preservar su lengua, sus dioses o sus diversas manifestaciones culturales. Al contrario, una sociedad cerrada, que funciona y evoluciona –si es que esta palabra es la adecuada para esto– al margen de la Historia, fuera del mundo, está condenada a perecer. Por eso en Galicia abrimos puertas y no las cerramos, porque abrirse al mundo es la mejor garantía de crecer manteniendo nuestra identidad. Galicia ha forjado una cultura propia en el cruce de estos dos mundos, el nórdico y el latino; en ella han morado las tribus celtas, las legiones romanas, suevos, visigodos, musulmanes, irlandeses, etc. Por eso, aunque siempre fiel a su tradición, Galicia es hoy una de las regiones de Europa más innovadora, emprendedora y dinámica, cada vez con mayor proyección internacional. Tenemos por delante el futuro que queramos construir entre todos los gallegos y yo, desde luego, apuesto por construir abriendo puertas y no cerrándolas. Galicia está en el origen de Europa y estará en la solución si trabajamos todos juntos por mantener puentes entre culturas y no nos empeñamos en aislarnos y mirar únicamente hacia lo que nos separa en lugar de a lo que nos une. El Camino de Santiago nos ha enseñado a los gallegos lo que es el pluralismo, nos ha permitido crecer en historia, en cultura y económicamente. Galicia tiene ahora el reto de enseñar a Europa y compartir con ella la convivencia que nuestros vecinos practican cada día con los caminantes.

Pilar Bermejo

Catedrática de Química Analítica en la USC

¿Por qué Santiago?

R

ECIBÍ LA INVITACIÓN DE ESTE DIARIO PARA ESCRIBIR UN ARTÍCULO sobre la imagen de Santiago en el mundo, la repercusión del Camino y la importancia de su Universidad y cuando me pongo sobre ello acabo de enterarme de un nuevo brutal atentado en Niza con muchas víctimas, otra vez el terrorismo golpea a la vieja Europa. Esta noticia me impacta fuertemente y me hace preguntarme ¿pero esto del Camino de Santiago realmente sirve para algo? No voy a entrar en las connotaciones religiosas o culturales del mismo, ya que estoy segura de que otros muchos más expertos que yo lo harán excelentemente. Voy a hablar como ciudadana de a pie de Santiago. Nunca he hecho el Camino, para mí no tiene sentido llegar al lugar en el que nací y en el que vivo, y al que a pesar de tener algunas limitaciones debido a su pequeño tamaño amo profundamente. Sí, es cierto, Santiago es una ciudad pequeña, con un clima horrible, y que no ha crecido como debiera, de-

bido claramente a una mala planificación urbanística y especulativa en los pasados años, lo que ha originado el crecimiento de los ayuntamientos limítrofes. Pero hay que reconocer que es una ciudad que te atrapa aunque a veces no sepas explicar el porqué. Quizás algunas razones pueden ser las siguientes. Tenemos una calidad de vida razonablemente buena, ya que debido a su pequeño tamaño, los desplazamientos son pequeños. Podemos disfrutar de un amplio abanico de actividades culturales de todo tipo durante todo el año. Tenemos además una excelente universidad con reconocimiento internacional, que aporta a la ciudad un importante número de jóvenes estudiantes nacionales y extranjeros, que sin duda hacen de Santiago una ciudad joven y multicultural. Pero lo verdaderamente importante de Santiago, aparte de su sentido histórico, son sus gentes, su carácter abierto y acogedor con todo el que llega y esto no lo debemos perder nunca. En la actualidad tenemos un importante número de visitantes de España y de muchos lugares del mundo, número que va creciendo cada año. Pero hay que tener cuidado, no vaya ser que muramos de éxito. Es evidente que cada vez más

gente nos visita, y esto está muy bien siempre y cuando no desvirtuemos lo que es y lo que representa nuestra ciudad por intentar sacar más partido. Me explico, está claro que la fisonomía de nuestro casco antiguo está cambiando drásticamente. Cada vez que veo como desaparece nuestro pequeño y tradicional comercio por una tienda de recuerdos para turistas, la verdad es que me enfado mucho y me parece muy mal que se intente sacar solo partido económico de ellos. Es verdad que nos visitan muchos tipos diferentes de personas, las que vienen solo como turistas a visitar una ciudad más, y las que vienen movidos porque buscan algo diferente. Aunque debemos ser respetuosos con ambos tipos de personas, creo que debemos tratar con mucho mimo aquellos que de verdad esperan encontrar entre nosotros ese algo que están buscando aunque no sepan lo que es. Quizás solo busquen encontrarse a sí mismos, o un poco de amistad y solidaridad, y no debemos olvidar que estos dos últimos aspectos son los que nos hacen ser verdaderos seres humanos, y esto es imprescindible en los complicados momentos históricos que estamos viviendo a nivel mundial.

8

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

Teresa Pedrosa Silva

Deleg. Estado Consorcio Zona Franca de Vigo

Os retos da sociedade

H

OXE CELEBRAMOS O DÍA DE GALICIA E QUEREMOS FACELO CUNHA boa noticia, a que nos di que parece que por fin nos atopamos no camiño que nos leva cara á recuperación. Ben é certo que aínda dunha forma un pouco tímida xa que este avance non deu chegado a todos os ámbitos da sociedade, pero os indicadores que nos mostra o informe económico Ardán dinos que a nosa economía leva dous exercicios encarando un cambio de tendencia. Agora ben, tamén sabemos que para consolidar a devandita recuperación precisamos poñer o foco na internacionalización, na innovación e na competitividade das nosas

empresas para que todas as persoas que queiran traballar o poidan facer coas mellores condicións aquí, na súa terra. Sen dúbida, somos un país emprendedor. Desde as institucións debemos estar á altura dese xenio buscando novas formas de apoio ao tecido social e empresarial para acelerar no posible todos os procesos emerxentes. Traballar a través da achega de infraestruturas adaptadas a cada sector, esforzándonos na transferencia de coñecemento personalizado, no desenvolvemento de programas de apoio ao emprendemento, en servizos avanzados para promover novos sectores, en todo o que sexa máis útil para a necesaria consolidación deste novo aire económico e acadar en Galicia unha contorna dedicada ao 100 % a prol do desenvolvemento do potencial innovador das empresas. Unha rexión competitiva é aquela que sabe extraer dos seus recursos o máximo valor sen que se vexa comprometida a súa sostenibilidade. O potencial de desenvolvemento dos recursos natu-

rais, culturais, produtivos e de coñecemento de Galicia, do mesmo xeito que os doutros moitos sitios, está lonxe de alcanzar o seu teito óptimo, e moito menos de ter a proxección internacional que nos merecemos. Este é un dos desafíos que nos queda, ser recoñecidos como una sociedade emprendedora, con fortes bases empresariais, tecnolóxicas e científicas e respectuosa coa natureza. A axencia de desenvolvemento que teño a honra de dirixir, o Consorcio da Zona Franca de Vigo, ten a misión de responder aos retos dunha sociedade obrigada a competir intensamente nestes escenarios globais, explorando novas formas de promoción empresarial, involucrando a todos os axentes sociais e utilizando fórmulas e formas das que se poidan acadar bos resultados. E temos visto que os mellores resultados sempre veñen da man dunha colaboración estreita entre institucións porque xerar riqueza é un asunto complexo que se debe considerar como reto colectivo ao que plantar cara desde diferentes perspectivas. A primeira delas é adoptar nós mesmos unha actitude innovadora para facer do talento social unha auténtica e poderosa panca de transformación. Galicia pode facelo e nós estamos ao servizo de Galicia.

Elena Muñoz Fonteriz

La Galicia de millones de mujeres

M

UCHO ANTES DE QUE ROBERT SHUMAN O SALVADOR DE Madariaga imaginasen el sueño de Europa; mucho antes incluso de que éste cristalizase en diferentes tratados, acuerdos o instituciones; el ideal común europeo se abría paso en Compostela. Galicia y Santiago representaban entonces un lugar perdido en Finisterre al que, pese a la lejanía, y como nos informa el papa Calixto, arribaban “muchedumbres de gentes (…) de todos los países del mundo” en una peregrinación de la que acertaba al predecir que “durará por la eternidad”. Porque, efectivamente, muchos cientos de años después, miles de peregrinos llegan cada año a nuestra tierra, hasta el punto de hacer de ella un hogar común europeo. Galicia es hoy una región de oportunidades

que hemos construido entre todos; entre todos aquellos hombres y mujeres que supieron sobreponerse a las dificultades de cada una de las épocas en las que nos ha tocado vivir. Una historia en la que, como mujer, me gustaría detenerme en esos millones de gallegas que, desde entonces hasta hoy, contribuyen a la narración de este relato común. Gallegas famosas e ilustres, como Egeria, primera viajera de la historia; como María Pita, Concepción Arenal, Pardo Bazán o Rosalía de Castro. Pero también gallegas anónimas, madres trabajadoras, mujeres solteras, casadas, ejecutivas, mariscadoras o emprendedoras. Un sinfín de protagonistas principales de esta Galicia que ahora recorre esperanzada el trayecto del siglo XXI. Todas son parte esencial de esta Galicia tan querida en la que Vigo es sin duda un punto de referencia ineludible, sabiendo crecer y adaptarse y asumiendo el liderazgo propio de una ciudad que se ha hecho a sí mis-

ma con trabajo y esfuerzo. Desde Vigo, y junto al resto, seguiremos impulsando una Galicia tolerante y muy capaz que, cada 25 de julio, refuerza su fe en un país enormemente orgulloso de lo propio, pero también hospitalario. Esa Galicia que respeta su pasado sin necesidad de caer en la nostalgia, como bien nos recuerda nuestro Apóstol, que es nuestro, de Galicia, y es de todos, de España, de Europa y del mundo. Porque ser gallego, ser gallega, no es sólo nacer o estar en Galicia, sino que es hacer propia nuestra tierra hasta el punto de compartir unos valores comunes arraigados a lo largo de los siglos. Valores que también llegaron de fuera, a través de ese camino a Compostela, pero que ya permanecen para siempre entre nosotros. Por eso, ser gallego, ser gallega, es ser humilde, trabajador, templado, abierto, alegre, perseverante, esforzado, tolerante. Pero sobre todo es mostrarse siempre confiado. Confiado en que lo mejor está por llegar. En que seguiremos narrando con pulso firme la historia de esa Galicia universal, abierta al mundo. Y que lo haremos, como siempre, con el aporte indispensable de tantas y tantas gallegas. Tantas, al menos, como esos 1,4 millones de mujeres que viven hoy en esta tierra y que la seguirán impulsando con su ejemplo.

LUNES 25 DE JULIO DE 2016

EL CORREO GALLEGO

PUBLICIDAD

9

10

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

Helena Gómez Vecino

Emilia Vázquez Rozas

Presidenta Confapa-Galicia

S

Decana de la Facultade de Ciencias Económicas e Empresariais

O valor do futuro

OMOS MOITAS AS MULLERES QUE ESTAMOS A TRABALLAR polos dereitos dos nosos fillos e das fillas de todos a unha educación pública de calidade, laica, inclusiva e diversa. Conscientes de que a pluralidade enriquece, avogamos por unha escola aberta que acolla aos que veñen doutros países e prepare aos futuros cidadáns que poboarán a Galicia que soñamos. Porque a fuxida dos nosos mozos ao estranxeiro debe cesar, a Galicia futura será a que volte a ollada ao rural, onde os cativos serán criados en contacto coa natureza facendo vida nas aldeas e dándolle pulo ao agro e á industria forestal, motores básicos da nosa economía. As escolas rurais deben manterse e ser protexidas polos gobernos se queremos unha Galicia con futuro. Queremos ser punteiros en novas tecnoloxías ao tempo que investimos na industria vinícola que tan bos resultados está acadando, mesmo fóra de Europa; serán posiblemente os rapaces ligados ás aldeas os que loiten pola gandeiría e o sector leiteiro, a reforestación e o coidado da flora autóctona e, para iso, precisarán dunha formación técnica axeitada: precisamos enxeñeiros que traba-

llen na súa terra. Urxe un novo modelo educativo feito por expertos e non pola clase política; un sistema educativo construido desde as bases polos que formamos comunidade educativa e non estamos a falar de fracaso escolar desde os despachos. Temos que recuperar Educación para a Cidadanía para formar homes e mulleres críticos e ben pensantes, expulsar a relixión das aulas porque é segregadora e a opción máis sensata é un ensino laico, humanista e blindado contra a intolerancia. Paralizar xa e derrogar posteriormente a Lomce é conditio sine qua non para que o noso alumnado sexa quen de empoderarse como suxeito da educación, sen obstáculos absurdos que os impidan gozar do coñecemento e frustren as súas ganas de descubrir o mundo. Debémoslles ás xeracións que chegan unha oferta académica que os satisfaga e lles permita cursar itinerarios que lles convenzan e os fagan felices: fomentemos unha Formación Profesional atractiva e variada para que a man de obra estea ben cualificada, loitemos pola desaparición das taxas universitarias para non impedir o acceso ás facultades por motivos económicos. Só a gratuidade total do ensino público fai medrar un país porque garantindo a igualdade de oportunidades garantimos tamén a convivencia pacífica, a excelencia na formación e a non competitividade, chaves da democracia que queremos.

Impresiones

E

L MUNDO ESTÁ CAMBIANDO. HAY TANTAS CUESTIONES que analizar, cambios en nuestra sociedad que están afectando a nuestra forma de pensar y de vivir, que resulta difícil no hacer de este texto un maremágnum de temas que se entrelazan de forma confusa. El mundo en que vivimos es cada vez más pequeño, las comunicaciones nos unen e igualan, pero sólo en cierta forma. Es palpable y real la máxima de que todo está relacionado, y no solamente en Economía. El último año hemos vivido problemas gravísimos en nuestra sociedad, que afectan al sistema social y económico. Los intereses de aquellos que, escudándose en la religión, les llevan a generar destrucción y muerte, están provocando el miedo y el caos en Oriente y Occidente. Miles y miles de personas abandonan sus hogares huyendo, sin nada, buscando un paraíso que no existe; la crisis de los últimos años ha hecho mella en las economías más avanzadas. Es una tragedia de tremendas dimensiones y difícil

solución. Sólo llevando la calma al origen podemos volver a vislumbrar una salida. En los países de la vieja Europa una parte de los “perdedores” de la crisis de los últimos años, empujados por falsas promesas de aquellos que pretenden encontrar por cualquier medio su camino al poder, han puesto en entredicho nuestro sistema social y económico, y han olvidado los valores de una Europa solidaria, que, aunque imperfecta, apuesta por la salvaguarda de los valores democráticos. La ignorancia es uno de nuestros peores males, lleva a creer ciegamente en paraísos celestiales a los que llegar matando y muriendo, a no entender que determinadas promesas de bienestar económico no pueden ser ciertas aislándonos, a simplificar nuestros males buscando en el extranjero un enemigo, a claudicar ante el miedo al diferente. La educación en su sentido más amplio es la base de una sociedad justa, una sociedad solidaria, una sociedad próspera. Sin educación no podemos entender al otro, no podemos encontrar

soluciones a los problemas sociales y económicos, no podemos avanzar tecnológicamente, no podemos ver el mundo en su amplitud y aprender de nuestra historia. Aquellos que siembran miedo se aprovechan de la ignorancia para hacerse poderosos, sin respeto, sin escrúpulos, sólo con ambición. En nuestro país seguimos sin ponernos de acuerdo para un futuro gobierno y, mientras esperamos a que se llegue a una decisión que nos permita retomar la capacidad de decisión en lo público, nos preguntamos qué lugar en la negociación ocupará la educación, y si se convertirá en moneda de cambio. La educación debe estar por encima de las diferencias políticas. Partiendo de que el espíritu europeo y los principios democráticos deberían ser la base de la educación desde los primeros niveles, el acuerdo no debería ser un problema. Pero mientras con el paso de los años se van modificando los sistemas de educación, no vemos una mejora sustancial en el nivel educativo y cultural de nuestra sociedad. Algo no funciona. La educación debe ser prioritaria, y para ello deben ser los mejores estudiantes que tengan una verdadera vocación de maestros los que se pre-

paren como futuros educadores. Debemos dar verdadero valor a la figura del maestro, se ha de recuperar el respeto a los docentes, que deberían estar bien remunerados y ser valorados por la sociedad, pues en sus manos está nuestro futuro. Como decía mi madre, maestra, “necesitamos maestros, no profesionales de la enseñanza”. Maestros que conocen a sus pupilos, que se interesan por su crecimiento intelectual y personal, que les ayuden a crecer como personas. Es necesaria una educación en valores, que promueva la integración, la tolerancia y la solidaridad. Una educación que enseñe pero también eduque personas autónomas, con capacidad para decidir con fundamento, que enseñe a aprender. Una educación en la que el carácter humanista y social vuelva a recobrar importancia, en la que las artes y las letras sean parte fundamental, que promueva la imaginación y la creatividad, pues son, y serán cada vez más, necesarias para mejorar nuestro futuro como personas dentro de esta sociedad tecnológicamente avanzada. No hablo sólo de la enseñanza obligatoria, también en la Universidad tenemos mucho trabajo por hacer, es preciso que al profesorado universitario se le valore no casi exclusivamente por su tarea investigadora, sino también por su tarea como docente, como formador de los profesionales que en poco tiempo serán quienes tomarán decisiones en el ámbito privado o público, quienes decidirán, o no, valorar la educación como se merece. El futuro es incierto. Quizá el pasado hubiera sido distinto si la educación fuese el primero de nuestros intereses. A nivel global.

LUNES 25 DE JULIO DE 2016

EL CORREO GALLEGO

PUBLICIDAD

11

12

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

Luces matemáticas en Compostela

A

s luces brillan en Compostela. Ano tras ano as pedras énchense de Historia. Ardua tarefa a de coñecer o xenoma de cada unha das pegadas, de cada un dos camiñantes que por elas pasaron. Son moitos os que veñen a Compostela e diversos os seus motivos. Peregrinos que buscan a espiritualidade (relixiosa ou para tomar consciencia da súa propia identidade) esperando dar resposta ás preguntas que se fixeron no transcorrer da viaxe, turistas ávidos de coñecer o seu patrimonio e a súa gas-

tronomía, visitantes atraídos por eventos culturais e, como non, os que se achegan na procura do coñecemento á nosa universidade, investigadores atraídos pola ciencia, que tras a primeira visita desexan volver a onde, como conta a lenda, se atopabase o monte Libredón. Compostela atrae, a súa universalidade é unha boa proba. A mestura das distintas subcidades que nela se atopan, Catedral, Camiño, Universidade, Administración…, convertérona nun espazo único, radicalmente diferenciado pola forma de ser vivido. Para os que coma min nos atopamos coa cidade na adolescencia, non esquecemos a primeira impresión, que se fixo máis profunda co paso dos tempos. Debo recoñecer que fun tachada de chauvinista por algúns dos meus amigos franceses cando me escoitaron falar de Santiago, de Galicia e da nosa idiosincrasia, por certo, os mesmos amigos

que cando viñeron a Compostela a eloxiaron sen medida. Do mesmo xeito que Santiago a través do Camiño, a “rúa maior de Europa”, como o denominou Goethe, tivo unha enorme influencia política, social e económica en Europa e foi unha importante vía de apertura internacional, tamén tivo unha grande influencia no desenvolvemento e difusión da ciencia, particularmente das matemáticas, astronomía, números, calendarios, xeometría… son claros exemplos. Isto viuse propiciado tanto polas necesidades de resolver os múltiples problemas que se presentaban coma polas condicións favorables propias do Camiño. Contábame un destes colegas francés, gran matemático e mellor amigo, que durante a súa experiencia de peregrino resolvera un dos resultados matemáticos máis importantes da súa carreira, resultado que se lle resistira durante anos.

M. Victoria Otero Espinar

Decana de Matemáticas de la USC

O traballo realizado con anterioridade, dispoñer de tempo para atopar o que estaba buscando, transcorrer por unha senda sen distraccións superfluas nun ambiente diáfano onde as ideas discorren sen problemas, foron posibles causas do éxito; máis non só, as conversas e intercambio de ideas que mantivo cunha colega, posiblemente tamén tiveron algo que ver. Esta experiencia paréceme claro reflexo da esencia do Camiño. O número de turistas que se achegan a Compostela aumentou considerablemente. Pasei a miña infancia en pleno Camiño, na comarca da Ulloa. Os seus mestres mostráronme a súa importancia, a súa historia e o lugar exacto do concello polo que pasaba, Ligonde. Pero daquelas ou ben non había peregrinos ou eran tan escasos que nin contos escoitaba sobre eles, cousa estraña onde os contos eran cousa cotiá. Canto tempo pasei cos

amigos sentada nun penedo esperando ver pasar algún! Queriamos entender o porque da súa camiñada cara a Compostela. E nada, nin por esas. Pasaron os anos ata que, cando xa esquecera a miña inquietude, descubrín ao Pelegrín, o símbolo que axudou a promover un Camiño de Santiago xa planificado e estruturado como ruta turística. Grazas á planificación daqueles que no 92 souberon como traballar para dinamizar o Camiño e a visión dos que os apoiaron, conseguiuse a afluencia masiva de peregrinos no Ano Santo do 93, que continua ata os nosos días. Os postos nos que se atopan as Matemáticas da USC en diversos rankings son bos. Se ben as matemáticas estiveron presentes na USC dende, cando menos, mediados do século XVIII (presenza que carecía de interese para os dirixentes da institución, pois a súa valoración de “ciencias útiles” era bastante escasa), non foi ata mediados do século XX que comezou o aperturismo da matemática galega cara á contorna internacional, da man de matemáticos galegos que traballaron e sentaron as bases para que na actualidade se encontren nun lugar moi destacado. Peregrinos e ranking, os números en ambos casos non

son máis que indicadores que nos poderían levar á compracencia. Pero atención! Coidamos á estas dúas galiñas dos ovos de ouro? O Camiño rematará por esmorecer se a súa masificación non vai acompañada de infraestruturas adecuadas, dunha esmerada atención aos camiñantes, dunha maior profesionalización e modernización do sector co necesario respecto ás peculiaridades e ao medio no que transcorre. Ese respecto que tanto se bota en falla cando deambulamos pola xeografía galega e que terminará por pasar unha factura que seremos incapaces de resarcir. O futuro das matemáticas dependerá das actuacións que se realicen encamiñadas a superar a situación crítica do momento actual. Que impliquen a unión dos indicadores dos rankings con un aumento da calidade das investigacións baixo unha estrutura estable que atraia investigadores con ganas de non perder novamente o tren do progreso. E que permitan parar a gran hemorraxia que se está a producir na nosa facultade, pois as matemáticas para avanzar teñen que contar con xente con experiencia e con xente con novas ideas. Que as luces de Compostela alumeen largos anos!!

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

13

{ apóstolo 2016 }

Susana Martínez-Conde

Patricia Vilán

Neurocientífica y catedrática de Oftalmología en la State University of New York

Portavoz del Grupo Parlamentario de los Socialistas de Galicia

Meta, puerta y encrucijada A FINALES DE 1992, COMENCÉ MIS ESTUDIOS DE DOCTORADO en la Universidade de Santiago de Compostela. Pasé en esta ciudad los siguientes cuatro años, abriéndome paso cada día entre las multitudes de peregrinos congregados en la praza do Obradoiro–con cierto esfuerzo durante el verano de 1993, que coincidió en Año Santo—para llegar a la Facultade de Medicina y emprender mi propio peregrinaje como investigadora incipiente en el campo de la neurociencia. Dicen algunos peregrinos que alcanzar Santiago no es el final del Camino, sino el comienzo de una aventura mucho mayor. Así lo fue también en mi caso: en enero de 1997, y con la tinta todavía fresca en mi título de doctora, salí de Santiago con destino a la Universidad de Harvard, con

la idea—bastante ingenua desde mi perspectiva actual—de completar mi formación posdoctoral en uno o dos años, y regresar seguidamente –y definitivamente– a Galicia. Entonces desconocía las vueltas que da la vida: en los casi veinte años que han pasado desde que me fui de Santiago, he vivido en Boston, Londres, Phoenix, y actualmente en Nueva York. Las circunstancias que hubieran facilitado mi regreso no llegaron a materializarse, pero –imagino que como le ocurre a la mayoría de quienes completan el Camino– Compostela nunca me queda demasiado lejos del pensamiento. Dependiendo de a quién se le pregunte, el punto final de la ruta xacobea es meta, puerta o encrucijada. Para mí, fue mi primera ventana al mundo.

C

Con mulleres hai Galicia

ando se me falou de redactar un artigo no que plasmase o meu punto de vista sobre a nosa comunidade por mor do Día de Galicia, pero de forma especial por ser muller, inmediatamente veu á miña cabeza a verba gueto. Con polémica, pode ser, pero a verba foi gueto. Por que? Moi sinxelo: Porque, persoalmente, estou en contra de crear espazos só para mulleres, xa sexan debates televisivos de candidatas a eleccións, xa sexan espazos de pensamento como este artigo nun diario de noticias. As mulleres non somos ese

“segundo sexo” tan ben definido por Simone de Beauvoir. Somos un dos sexos, nada máis e nada menos. E precisamente por iso penso que non necesitamos espazos específicos para nós, senón visibilizar que existimos e que somos capaces de facer exactamente o mesmo que os homes. Resulta evidente que non teño chegado a esta conclusión de maneira espontánea. Son coñecida polo meu activismo feminista. Non só na política, senón tamén no mundo da xustiza, de onde veño, e hai tempo que participo en foros de mulleres galegas nos que, sorprendentemente, se chega case sempre a, entre outras, conclusións coma estas: Urxe educar as novas xeracións (nenas e nenos, pero tamén adolescentes) en

igualdade. A conciliación non é só para as mulleres. A igualdade no salario é imprescindible para acadar a igualdade real e unha das formas de acadala sería a baixa por paternidade obrigatoria e da mesma duración para os homes. E a axuda dos medios de comunicación non é, digamos, suficiente, posto que a imaxe das mulleres nos mesmos resulta absolutamente estereotipada e sen relevancia (só fai falta repasar calquera diario de Galicia en papel e ver cantas mulleres con poder saen no mesmo). Precisamente por iso, a miña opinión é que a pedra de toque ha de ser a visibilidade. Pode que nós mesmas esteamos a escapar da visibilidade porque se nos examina con máis detalle e porque calquera cousa que fagamos eclipsa o noso traballo. E isto está a ocorrer tamén en Galicia. O Tribunal Superior de Xustiza non ten sido presidido nunca por unha muller e iso que somos maioritarias na Xustiza. En Galicia, ata hai nada, ningún partido político tiña como dirixente máximo a unha muller. Na cultura, hai certa involución da presenza de

mulleres entre artistas e xestores culturais. Non temos mulleres reitoras na Universidade galega. No agro, as mulleres temos problemas para ser titulares das explotacións agrarias. Hai moi poucas mulleres armadoras. Diría que ningunha directora de periódico. A presenza feminina en postos directivos é do 27,7 % nas microempresas e do 20,75 nas de mais de 10 traballadores e, principalmente, desenvolven funcións administrativas (a porcentaxe rolda o 60 %). E o triste é que esta situación apenas ten mellorado en catro puntos nos últimos oito anos. E, para rematar estes exemplos de invisibilidade, ningunha muller vai recibir unha Medalla de Ouro de Galicia este ano e ningunha individualmente o ten recibido nos oito últimos. De maneira inmediata, xórdenme dúas preguntas: Quizais ningunha fose merecente? Pode encarar Galicia o seu futuro cun pasado e, o que é máis perigoso, cun presente que esquece a visibilidade das súas mulleres? A miña opinión é, obviamente, que non. Poñámonos a traballar para cambialo.

14

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

¡Se hace camino al andar!

E

l correo gallego nos ha lanzado un reto a varias compañeras de género y de nacionalidad gallega con motivo del 25 de julio. Espera de nosotras que plasmemos, desde una óptica femenina, la imagen que a nuestro parecer ofrece Santiago de Compos-

tela en el mundo, el relieve que ha ido adquiriendo el Camino entre los símbolos inequívocos de una Europa capaz de trascender de los Estados, de las fronteras, de los himnos, de los idiomas, de las banderas, para convertirse en un todo único capaz de conseguir que encajen con fluidez y flexibilidad legislativa, con empatía humanística, con sentido de la justicia social, con la abolición de cualquier tentación de discriminación por condición de sexo, edad, creencias, peculiaridades culturales y fluctuantes debes o haberes contables, todas y cada una de las piezas que conforman tan complejo, apasionante y esperanzador puzle geográfico y humano.

Corina Porro Presidenta del CES

A título personal, creo que no hay una versión genuinamente masculina y otra genuinamente femenina de contemplar las cosas del mundo y de la vida. Pero resulta evidente que la propia inercia de la historia le ha dado muchas más oportunidades al hombre que a la mujer para exponer sus puntos de vista, catalogar los problemas de la humanidad e imponer sus subjetivas soluciones que, en muchas ocasiones, se han convertido en objetivos problemas colectivos. Sin ir más lejos, en el evitable callejón sin salida del brexit nos ha metido curiosamente un hombre llamado David Cameron y, sin embargo, Europa ahora se aferra a la esperanza de

que pueda encontrar una salida una mujer llamada Theresa May. Vamos pues a aprovechar la oportunidad que me brindan en las páginas de este periódico. Solicitan mi opinión sobre el lugar que ocupa Santiago en el mundo, y me invaden sentimientos contradictorios en el Día de Galicia. El patriotismo chico consigue que se me erice la piel cada 25 de julio, cuando esta ciudad se convierte en la boca de un volcán en el que entre en erupción el orgullo personal y colectivo de ser gallegos. Pero, luego, durante 364 días al año, cuando paseo por sus rúas con mi pasaporte implícito de ciudadana del mundo, entre ecos de

convivencia y conciliación de distintas lenguas que duplican a aquellas que dieron al traste con el monumento a la soberbia de la Torre de Babel, renuncio a mi parte alícuota de propiedad patrimonial galaica y me rindo a la evidencia de que, en realidad, Compostela ya es patrimonio del planeta y la humanidad que la habita. En cuanto al Camino en sí mismo y todo lo que ya se ha expuesto sobre su aportación en el pasado, en el presente y en el futuro a la unidad espiritual, cultural, política y sociológica de Europa, sólo puedo aportar un matiz intrínsicamente femenino que, por razones obvias, no está interiorizado en el acervo experimental del hombre. Sólo nosotras podemos contemplarlo y sentirlo como un cordón umbilical que ha permitido, permite y seguirá permitiendo que se nutra, que pueda respirar, que siga palpitando el corazón, que se vaya haciendo inmune ese sueño embrionario, en estado avanzado, al que queremos llamar definitivamente Europa.

Lo que pasa es que hablando de caminos, soy partidaria de la doctrina de Machado. Lo que nos parecen caminos, el legendario a Santiago, los que han emprendido tantos chicos y chicas durante cinco siglos en su longeva y reconocida Universidad, son oportunidades geográficas y académicas para caminantes que quieran hacer camino al andar. Y resulta que, en pleno siglo XXI, en el Día de Galicia, el número de mujeres que hacen camino al andar para alcanzar la Compostela o al sentarse en las aulas de su Universidad para obtener la licenciatura o el doctorado, supera con holgura al número de hombres. Con la esperanza de que tanto ellas como ellos no pasen sólo por el Camino de Santiago o por su Universidad, sino que el Camino y la Universidad pasen por ellas y ellos, permítanme que, en mi interior, proclame este 25 de julio el Día de Galicia, el Día de España, el Día de Europa y, ¿por qué no?, el Día del Mundo.

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

15

{ apóstolo 2016 }

A produción de alimentos, un sector de futuro

C

ADA 25 DE XULLO É PARA TÓDOLOS GALEGOS UNHA OCASIÓN ESPECIAL, na que festexamos o día da nosa terra e na que reivindicamos con orgullo a nosa condición de galegos. Unha data que tamén representa unha boa oportunidade para adicar uns momentos á reflexión sobre a Galicia que entre todos estamos construíndo e o camiño cara ó que vai, aproveitando a tribuna que nos ofrece EL

CORREO GALLEGO a través destas páxinas nas que me convida a participar, na procura da visión das mulleres galegas sobre o futuro desta terra. Pola miña vinculación co mundo agroalimentario galego, gustaríame aproveitar esta oportunidade para reflexionar sobre a encrucillada que está a atravesar este sector. Se en algo é excelente a nosa terra, é na produción de alimentos. En Galicia producimos alimentos dunha elevadísima calidade, que son apreciados e recoñecidos tanto en España como nos grandes mercados de países de todo o mundo. Ademais, a nosa produción realízase seguindo os máximos controis e cumprindo

Mª Gómez-Franqueira Conselleira do Grupo Coren

rigorosamente todas as normativas de medio ambiente e seguridade alimentaria. Temos un sector agrogandeiro moderno, que pasou uns duros momentos de reestructuración nas últimas décadas, pero que hoxe se posiciona entre os máis competitivos, que xera valor no medio rural galego. Moitos mozos incorporáronse nos últimos anos a traballar neste ámbito porque ven nel unha saída laboral con unhas perspectivas profesionais tan boas como outros sectores, e porque apostan por construír o seu futuro e o das súas familias vinculado ó campo galego. Por iso, non podemos deixar de ver con inmensa preocupación os problemas que

está a atravesar o ámbito primario pola crise de prezos dos produtos agroalimentarios, que afecta de xeito especialmente grave a leite, carne ou producións hortícolas, sen que se adopten as medidas necesarias para garantir que os produtores reciban un prezo que cubra os custes de produción. Esta é unha das maiores ameazas que afronta actualmente a agroalimentación en Galicia, que pon en risco o futuro de moitas granxas levantadas co esforzo de anos das familias e polas que moitos mozos apostaron, preparándose para iso con unha formación de primeiro nivel. A súa desaparición non só sería un drama para estas familias, senón para todo

o rural e o conxunto da sociedade galega que ten que rendibilizar todo investimento feito na cualificación dos mozos e na modernización das granxas, así como o potencial que temos en Galicia na produción de alimentos. Desde EL CORREO GALLEGO convídanme tamén a reflexionar sobre o papel da muller nesta Galicia do século XXI e, precisamente por esta vinculación co sector primario, aproveito estas liñas a modo de sinxela homenaxe para recoñecer O labor das mulleres no campo galego ó longo da historia. O seu traballo foi e segue sendo fundamental para sacar adiante, a un tempo, a familia e as explotacións agrarias ou gandeiras, un esforzo que moitas veces pasa desapercibido e que non ten o recoñecemento que debería. As mulleres están desempeñando un papel protagonista no sector agroalimentario galego, non só no ámbito de produción, senón tamén nas industrias de transformación e nas áreas de xestión. Cada vez contan con maior formación e asumen máis responsabilidades, e moitas

encabezan tamén proxectos de emprendemento no mundo rural que son claro expoñente da modernización do sector e que están a obter un grande éxito. Un camiño que non sempre é doado, ó contrario. E no que a conciliación da vida laboral coa profesional segue sendo un dos principais obstáculos ó que teñen que enfrontarse día a día. En todo caso, somos todos os galegos os que temos que traballar por un futuro na nosa terra, aproveitando as potencialidades que temos. Por iso, quero concluír insistindo na idea coa que abría este artigo: a importancia da colaboración de todos para impulsar a produción de alimentos de calidade na nosa terra como unha actividade que ofrece un futuro para os mozos e que crea riqueza non só no rural, senón para toda a sociedade galega. E por iso que a aposta pola produción de alimentos debe ser considerada como unha das liñas estratéxicas coa que todos debemos de comprometernos nesta tarefa de construír a Galicia do futuro que queremos.

16

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

Galicia tiene otro camino

L

A PRIMERA VEZ QUE ME PERDÍ LOS FUEGOS DEL APÓSTOL fue en 1992, el año en el que llegué al CERN, el Laboratorio Europeo de Física de Partículas situado en Ginebra, Suiza. Fue poco tiempo después de licenciarme en Física por la Universidade de

Santiago. A fuerza de consolidar mi carrera científica lejos de mi ciudad y de los míos fui sustituyendo la fascinación por esos fuegos artificiales por una imagen muy parecida, la que dejan las partículas en los detectores del LHC, la catedral de los experimentos en la que miles de profesionales han volcado su talento desde diferentes puntos del planeta para responder a algunas de las preguntas más complejas de la humanidad. El CERN ocupa una posición privilegiada en el mundo de la investigación gracias a unas infraestructuras de aceleradores, detectores y centros de computación sin igual, por delante incluso de los gigantes de las nuevas

Mar Capeáns Garrido Física e investigadora del CERN

tecnologías que desafían a la ciencia exclusivamente a través de sus éxitos o fracasos en el mercado. De una u otra forma, las oportunidades que ofrecen las tecnologías punteras son indudables. Sin embargo, en Galicia el debate de las infraestructuras parece restringido a aquellas que son inmediatamente tangibles, al cemento y al asfalto, dejando de lado a la ciencia y a su notable comunidad. Desde 1992 he comprobado periódicamente los evidentes pasos adelante de Galicia, pero créanme que otros países, aquellos a los que queremos parecernos sin dejar de ser y sentirnos gallegos, también han evolucionado sin caer

en la errónea disyuntiva de escoger entre el incierto y largo camino de la ciencia y el efímero sendero del ladrillo. ¿Qué hubiera sucedido si en el último cuarto de siglo hubiésemos promovido investigaciones al menos con la misma intensidad que pusimos al reivindicar unas autovías que están vacías, unos museoscontenedores de escaso contenido, o un AVE que ni vuela ni llega? Son infraestructuras estratégicas y necesarias, claro que sí, pero si hace cien años la tragedia de la emigración se vivía en los puertos gallegos, hoy estas excelentes muestras de ingeniería civil son un vivo ejemplo del despilfarro en conocimiento. Qué ironía

que después de tanto tiempo, dinero y cemento invertido, el mayor éxito de Galicia sea que la gente llegue a Santiago caminando.   La ciencia solo entiende de méritos, porque el talento manda, y además, dada la presencia creciente de la mujer siempre supone una buena oportunidad para la igualdad por la vía de los hechos. Vivo muy de cerca las evoluciones de las nuevas generaciones de físicos e ingenieros gallegos en el CERN, que presencialmente o desde los grupos de la facultad en Santiago dan la talla ante colegas de todo el mundo. Y sigo con extraordinario interés los avances en investigación biosanitaria impulsados desde la USC, donde la perseverancia y el buen hacer de una pequeña pero sólida y bien formada generación de profesionales están atrayendo a un rincón periférico de Europa fondos para investigaciones ejemplares en neurología, oncología, cardiología o genética, por poner algunos ejemplos. Y también aprecio la valentía de unos pocos emprendedores que, a la sombra

de unas universidades que deben creer más en los suyos, están transformando sus trabajos de laboratorio en empresas viables, limpias y con un impactante valor añadido económico y social que sobrepasa a su entorno geográfico. En estos tiempos de incertidumbres y de valores tambaleantes, el CERN es un ejemplo de la capacidad del ser humano para llegar siempre un poco más allá aprovechando el empuje y la suma de esfuerzos sin importar las distancias o las fronteras. Galicia y su capital tienen una diversidad cultural demostrada, una tradición universitaria de más de 500 años y, curiosamente, una poderosa capacidad de conexión con Europa y con el mundo avalada por un milenio de peregrinaciones. Es la mejor plataforma imaginable para que exista una gran fluidez en el intercambio de ideas y de información. Es el entorno perfecto para el desarrollo y el progreso. Solo le queda salir al paso de la ciencia, darle la mano y empezar el camino.

LUNES 25 DE JULIO DE 2016

EL CORREO GALLEGO

PUBLICIDAD

17

20

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

Leo Villar Abogada

Sentimientos de ciudad

C

OMPOSTELA, VISTA DESDE LOS OJOS DE UNA MUJER, ES UNA CIUDAD tranquila, afable y acogedora. Muchos ya sabrán que Santiago de Compostela debe su nombre inicial al topónimo Arcis Marmoris y Lacus Sancti Iacobi, para posteriormente adquirir la denominacion tardía de Campus Stellae -Santiago del campo de la Estrella- y afianzarse en los siglos XI y XII como Santiago de Compostela. Esta ciudad anexionó posteriormente las parroquias de Santa María de Conxo y Enfesta para ser lo que hoy conocemos como la ciudad patrimonio de la humanidad. No existe duda de que este patrimonio de la humanidad cuenta con un reconocimien-

to sin matices, pero permítanme que esta ciudadana de pro aproveche esta oportunidad para realizar un reconocimiento expreso de las veleidades de distintas zonas de esta ciudad –la suya, la de todos–. Así, propongo a todos los compostelanos un esfuerzo común, consistente en aprovechar nuestra ciudad convidando a todo foráneo a un turístico paseo por nuestro territorio. Invitémosles a pasear por el parque Granell, cruzando el olvidado barrio de Pontepedriña, que se divide inexorablemente entre el lado vistoso y el deslucido, hasta llegar a las viviendas conocidas como vuelva usted mañana y conectar directamente con Brañas de Sar. Invitémosles a acudir a los majestuosos edificios enclavados en el Monte Gaiás, vacíos de contenido, que quizás podrían albergar la ciudad de la administración pública. Invitémosles a caminar a través del campus universitario, sede de nuestra Universidad con mayúsculas, que subsiste heroicamente gracias al

talento humano y a pesar de las desafortunadas decisiones políticas. Invitémosles a pasear por un Ensanche gris y triste, que actualmente quiere resurgir y ganar atractivo, engalanándose para unas fiestas que también son suyas. Invitémosles a conocer el barrio de Conxo y su confluencia con Santa Marta, sin que tengan la mirada clavada en la acera para evitar una desafortunada caída. Invitémosles a descubrir la olvidada zona rural compostelana cuyos vecinos se merecen ser tenidos en cuenta para algo más que para pagar tributos. Invitémosles a confluir con nuestros núcleos poblacionales limítrofes y hermanos, que continúan esperando una intermodal para sumarse a este referente turístico. Pero sobre todo, invitémosles a quedarse y ser un compostelano más, sintiéndose orgulloso de nuestros Obra, SD Compostela y Futsal y de nuestra arraigada y maltratada Banda Municipal de Música que representan a esta ciudad. Una ciudad que acoge, en el mismo día, la celebración de dos sentimientos: uno, el de ser el día del patrón de España y otro, el Día da Patria Galega, enorgulleciendo con su simbología a esta capital que rompe fronteras y donde caben todos. Compostela, uno de los tres centros del cristianismo, junto con Roma y Jerusalén, debe seguir creciendo, para continuar acogiendo a un crisol de culturas, de necesidades espirituales y humanas y, sin duda, para conseguirlo debemos unirnos y vender la marca Compostela, como símbolo de desarrollo económico y social.

Alejandra Pérez Márquez Alcaldesa de Bergondo

Mudemos o noso papel a prol do noso empoderamento

A

S MULLERES CONTAMOS CON CAPACIDADE DE XESTIÓN, DE organización e de comunicación e, por suposto, tamén de liderado. Desde a política temos a responsabilidade de artellar unha lexislación e un marco normativo que non poña trabas aos cidadáns, que non limite ás persoas por unha cuestión de xénero. É preciso que se nos vexa. Esa visibilización da que tanto falamos, e que cada vez toma máis pulo, faise absolutamente precisa en todos os ámbitos: na cultura, na ciencia, no deporte, e tamén na política. As mulleres debemos tomar parte e partido na formulación das políticas gobernamentais cunha perspectiva de xénero. Debemos dar pasos adiante e presentar as nosas candidaturas para exercer cargos públicos. A toma de decisións e a execución delas debe facerse en

termos de igualdade cunha participación activa da muller que dea conta dunha igualdade de oportunidades real que empodere a muller e nos leve aos eidos nos que se toman as decisións nas diferentes comunidades. O tantas veces criticado sistema de cotas é unha ferramenta para facelo a medio prazo. É unha medida transitoria que facilita a presenza da muller en cargos de representación. Ábrenos as portas. Constitúe un punto de partida para que logo sexamos nós as que ascendamos pola nosa man. E, por suposto, non garante o acceso ao poder a mulleres carentes de capacidades, tal e como algunhas persoas defenden. Segundo datos da ONU, en 2015 só un 22 % dos parlamentarios estatais eran mulleres. A gráfica medra (certamente en 1995 era unicamente 11,3 %), pero amodiño. A realidade é que as mulleres estamos infrarrepresentadas en política. Polo que atinxe ás xefaturas de Estado ou de Goberno nese ano son había 21 féminas ocupando eses postos. En países cunha longa traxectoria democrática como o Reino Unido é noticia que o

cargo de primeiro ministro sexa ocupado, por segunda vez na súa historia, por unha muller. O desequilibrio de xénero ponse de manifesto en situacións coma esa. Eu mesma son a única alcaldesa na área da Coruña. O traballo de mulleres como Clara Campoamor, a prol do sufraxio feminino no noso país, non tería éxito ata o ano 1931 e non puido ser exercido ata o 33. Agora, coa igualdade legal na nosa man, existen barreiras socioculturais que levan xeracións de arraigamento na nosa sociedade. Van caendo, non son tan doadas de derrubar como pensamos. Os estereotipos, os prexuízos, mantéñense por baixo dunha aparente igualdade que na realidade aínda non é tal. Por poñer un exemplo, seguen a ser as mulleres as coidadoras nas familias. O avance nótase nas novas xeracións nas que mozos e mozas asumen tarefas de coidado dos fillos, pero persiste a desigualdade de xénero en idades maduras cando son elas as que asumen o coidado dos nosos maiores. Por unha cuestión cultural, na nosa sociedade quedan aínda vestixios dun patriarcado no que se asignan roles e responsabilidades de mulleres ás mulleres. Incluso iría máis aló e diría que, por momentos, nós mesas freamos antes de xurdir, os noso anhelos pensando que non nos corresponden, que ese non é o noso papel. É unha cuestión subxacente que leva a algunhas posibles líderes a pensar que iso non é para elas, ou que o seu rol na sociedade está chamado a ser outro. Mudemos o noso papel con senditiño, pero con decisión!

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

19

{ apóstolo 2016 }

Galicia, proxecto de país

0

POBO GALEGO ENCARA UN INCERTO FUTURO, AMEAZADO en primeira liña pola sangría demográfica, un problema de primeira orde á que todas as institucións nos debemos enfrontar e non soamente dunha, senón dende diversas perspectivas e de xeito estratéxico. Galicia necesita un proxecto conxunto de país, que non faga cambalear a sucesión e que sexa capaz de ilusionar ás xeracións máis novas, a todas aquelas que estamos perdendo, preto de 26.000 mozos e mozas tan só no último ano. Ante o simplismo

que se lle está dando dende certas administracións, eu avogo porque o talento fique na casa. Non nos podemos permitir que se vaian as xeracións encargadas de achegar os relevos xeracionais e laborais que tanto necesitamos. A estas cifras migratorias hai que sumarlles os datos do envellecemento da poboación, sendo Galicia unha das sociedades máis envellecidas do mundo. Non obstante, esta crise demográfica non é máis que un problema desapercibido para os galegos, soamente no caso de que as estatísticas alarmen ou os medios de comunicación o publiquen, a sociedade será consciente. De aí que o envellecemento, xunto á fuga de cerebros, deben formar parte da axenda pública –agenda setting-, ante as consecuencias que derivaría a longo prazo de non facerlles caso, que pasaría por converter a Galicia nunha comunidade estritamen-

Lara Méndez López Alcaldesa de Lugo

te dependente en todos os sentidos da palabra. A concienciación cidadá é imprescindible, e iso pódese lograr ao igual que se mentalizou a poboación anos atrás como coa queima dos montes ou o consumo de alcol, por exemplo. Galicia, sen galegos e galegas, soamente é un recuncho xeográfico e un fracaso como pobo. Urxe, nesta fronte, articular políticas que pasen polo fomento da natalidade e pola conciliación da vida laboral e familiar, ademais de complementar a sanidade e os servizos sociais. Ao fío desta sangría, cabe resaltar ademais a deterioración demográfica. Unha poboación cada vez máis envellecida cargará as súas costas co custe do benestar do resto da familia. Hoxe o 70 % dos avós coidan dos seus netos, o 49 % fano a diario. A crise fixo recaer sobre eles o peso do fogar, sobrevivindo a maioría das familias grazas a eles, e todo isto a

pesar de que as pensións galegas son das máis baixas de España. En segundo termo, afrontámonos ao declive industrial que vén sacudindo ao territorio galego. Desinflada a burbulla da construción, e escaseando o traballo no sector naval, sufrindo a crise do sector lácteo e do mar, e vendo unha vez máis como o sector primario volveu e volve actuar como despensa de Galicia, é preciso reorientar todo investimento cara á innovación, e abrila ao exterior. Así mesmo, tamén é necesaria unha mellora da produtividade dos recursos humanos e o establecemento dun marco educativo adaptado á realidade e orientado á demanda do mercado actual. Unha mención á parte merece o rural e o seu aproveitamento, no que a súa dixitalización pode xogar un papel importante. Estou falando de fomentar o asentamento da

xente nova no noso rural, onde a ameaza demográfica é máis profunda aínda se cabe, un asentamento que debe pasar pola valoración da nosa agricultura, a potencialización da súa rama ecolóxica ou os nosos montes, porque a xente do noso campo, do noso rural é imprescindible. E todo isto sen esquecernos de fomentar a igualdade, a inserción e o reasentamento da muller no rural. En terceiro lugar, hai que observar con atención a saúde da pranta pública, a protección que se lle facilita ao desempregado e as pensións, cuxa hucha se esgotará no vindeiro ano se se tira dela como ata o de agora. Nun lado da balanza atopámonos con que preto do 17 % dos ocupados están baixo o paraugas dalgunha administración, superando Galicia a media estatal, e do outro, co número de desempregados, 220.464 o pasado mes, ao que hai que sumar os máis de 656.000 pensionistas, polo que esta revisión fala por sí soa. Por último, e non por iso menos importante, debemos defender o uso do galego, porque sofre un vertixinoso declive e discriminación con respecto ao outro idioma oficial. Afortunadamante, somos unha comunidade con

dous idiomas oficiais, pero non están os dous en igualdade de condicións e do que se trata é de activar medidas correctivas para buscar a igualdade real, de promover o uso deste elemento fundamental da cultura e o patrimonio do país, pois o número de persoas que fala sempre en galego ou máis galego que castelán pasou en dez anos do 74 ao 51 % en Galicia, e a maioría dos galego falantes teñen máis de cincuenta anos, o que pon de manifesto o envellecemento que sofre o que nos define como pobo, o noso idioma. Tendo en conta todo isto, é necesario asentar unhas bases para que Galicia avance neste senso no futuro e evite, de paso, retroceder en todo o que se conseguiu ata o de agora. O vindeiro goberno galego que saia das urnas en outubro debe articular políticas relacionadas coa dependencia e o sistema de pensións, o apoio ás familias, a conciliación e as oportunidades para a mocidade. Asegurar a prestación de servizos sociais e a sanidade e rachar co desequilibrio entre os mozos e os maiores, así como integrar a realidade urbana e rural e impulsar a nosa lingua son algúns dos retos pendentes da nosa autonomía.

18

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

Gabriela González

Directora de RSC, Comunicación y Área Clientes de Vegalsa-Eroski

Por una igualdad real

H

OY CONMEMORAMOS EL 25 DE JULIO DESDE UNA NUEVA perspectiva, la de una Galicia en femenino, reflejo del nuevo futuro que encara nuestra autonomía. Un futuro de cambio que recae en la inteligencia emocional, esa cualidad inherente a la mujer, que es una de las habilidades más importantes del siglo XXI, y que ha llevado a algunos escritores como Ignacio Martínez de Pisón a hablar del tiempo de las mujeres. Porque la mujer ha abandonado ya la esfera familiar para tener presencia activa en todas las profesiones. De hecho, son muchos las profesionales que comparten estatus en nuestra comunidad en el campo político, empresarial, académico o científico. Figuras de proyección nacional e internacional que dejan constancia de que el liderazgo no entiende de género. Es hora, por tanto, de poner en valor el talento, fomentando la igualdad de oportunidades. Ni más ni menos. Así lo avalan los datos. Según Asempleo, nues-

tra comunidad está entre las cuatro autonomías de España con un porcentaje más elevado de mujeres entre los cargos de responsabilidad. Sin embargo, este porcentaje sigue siendo aún muy bajo, un 35 %. Y los datos de la Encuesta de Población Activa lo respalda. Un 34,2 % de los directores de pequeñas empresas o departamentos son mujeres, situándose este porcentaje en el 25,7 % en el caso de grandes o medianas empresas. De ahí que para poder alcanzar ese tan ansiado 50 % aún quede trabajo que hacer. Trabajo que empieza por fomentar la igualdad desde la niñez. Una tarea que Galicia ya ha asumido como propia, reflejo del cambio que se está produciendo, al apostar por la igualdad de género como una asignatura específica a partir del curso que viene, convirtiéndose así en la segunda comunidad que la imparte como materia de libre designación autonómica. Un paso más en el camino hacia la igualdad que contribuye a enriquecer la sociedad. Pero será necesario también fortalecer el emprendimiento femenino de nuestra comunidad. ¿Cómo?, apostando por la cooperación, la unidad, para que sean las propias mu-

jeres las que suscriban los proyectos de otras mujeres. Pero también creando sinergias entre emprendedoras rurales y urbanas. No podemos obviar el hecho de que es importante dinamizar la economía rural de Galicia y su empleo, apostando por profesionales cada vez más preparadas que ven en el medio rural una oportunidad de materializar sus ideas en proyectos innovadores y competitivos. Como directiva, creo firmemente en el valor del talento, el talento que no entiende de sexos. En que el empleo es la herramienta más poderosa para la igualdad de oportunidades porque conquistarla permitirá encontrar por fin la base de la complementariedad. Porque en el modo de trabajar hombres y mujeres se complementan, de ahí que la mujer pueda aportar valor propio al mundo laboral. Una filosofía que forma parte de los valores estratégicos de Vegalsa-Eroski y que consideramos la mayor garantía para el futuro, no sólo de nuestra empresa sino también de nuestra comunidad. Porque la gran familia que conformamos Vegalsa-Eroski es la mejor muestra de nuestra forma de ser y porque nuestra historia la escriben nuestros más de 5.270 trabajadores. De ahí que nos esforcemos cada día por garantizar su bienestar laboral, apostando por la igualdad de oportunidades, la conciliación laboral, la promoción interna y el empleo de calidad. En definitiva, una apuesta decidida por las personas y por su desarrollo y competencia profesional. Porque de igual modo que sucede en nuestra empresa, el progreso de Galicia pasa por el bienestar de su comunidad, una comunidad que debe primar el talento sin distinción de género. Tan sólo así se logra el orgullo de pertenencia.

Carmela Silva Rego

Presidenta Deputación Pontevedra

P

Soñamos Galicia

ASARON XA MÁIS DE CEN ANOS DESDE QUE AS IRMANDADES DA FALA comezaron a promover a lingua e os símbolos galegos. Na súa procura, as Irmandades impulsaron tamén a institución dun Día Nacional de Galicia escollendo, para iso, o 25 de xullo e celebrándoo por vez primeira en 1920. A piques de conmemorar o centenario daquela primeira celebración do Día de Galicia, hoxe a nosa terra segue a ser protagonista dun día no que se honra a identidade galega e toda a súa esencia, todo o que significa Galicia, a nosa grandiosidade, a nosa autenticidade, aquilo que nos fai únicas e únicos e, polo tanto, abertas e abertos a facer fronte ós novos e complexos tempos que temos por diante, a seguir conservando o que nos converte en especiais e construír unha nova Galicia, a Galicia do século XXI, a Galicia que soñamos. Esta nova Galicia, para adaptarse ós tempos que vivimos, debe ser máis igualitaria. Lamentablemente, e pese a que na nosa terra as mulleres sempre desenvolveron un papel clave para o progreso social, aínda existen fortes desigualdades entre mulleres e homes. Por iso precisamos que a Galicia do século XXI permita que

nós, as mulleres, que somos máis do 50 % da poboación, reivindiquemos o noso papel na sociedade e ocupemos o lugar que merecemos, coas mesmas oportunidades de acceso ó mercado laboral que os homes e con salarios equiparables. Precisamos un claro compromiso político e institucional, sumando sinerxías entre todos os sectores sociais, para impulsar que os principios de igualdade e non discriminación estean presentes dende os primeiros anos das nosas nenas e nenos, así como impulsar estratexias activas para eliminar a lacra da violencia machista, con recursos humanos e económicos que así o permitan facer. Soamente así conseguiremos unha sociedade máis democrática, moderna, avanzada e baseada no respecto, dignidade e dereitos humanos. Quero tamén unha Galicia preparada para o futuro, que invista o maior número de recursos posibles en modernizar e impulsar a educación pública, universal, para todas e para todos, para convertela no mellor sistema educativo do país e nun exemplo para o resto do mundo. Soamente investindo fondos en educación conseguiremos unha sociedade máis crítica, con capacidade de reflexión, investigación, análise, innovación, creatividade, dinamismo e adaptación ó mundo global no que vivimos; unha sociedade con maior presenza nacional e internacional, que permita que a nosa identidade e for-

ma de ser se universalice. Pero tamén quero unha Galicia con máis emprego, que permita que as nosas mozas e mozos non teñan que vivir en primeira persoa o drama da emigración que viviron xa as súas avoas e avós. Precisamos impulsar políticas que xeren contornos máis favorables para a cidadanía, contribúan ó desenvolvemento económico pero tamén promover relacións internacionais que permitan captar investimentos para a nosa terra que, á súa vez, xeren novos proxectos, empresas, e, en definitiva, postos de traballo. Quero, polo tanto, unha Galicia que pense máis na sociedade, que invista máis en todas e todos nós, que non escatime os recursos para que a nosa sanidade pública sexa a mellor do país, que as nosas cativas e cativos así como maiores estean correctamente atendidos, que as persoas con dificultades melloren a súa situación e que se investigue para mellorar a calidade de vida das persoas da nosa terra. En definitiva, a nova Galicia ten que estar a carón da cidadanía, responder directamente ás súas esixencias, necesidades e requirimentos. Ten que ser unha Galicia moderna, que impulse políticas públicas que contribúan á cohesión social e ó dinamismo económico. Estou segura de que entre todas e todos conseguiremos que a nosa terra se converta nun espazo con maiores oportunidades; nunha terra vangardista, innovadora, creativa e adaptada ós tempos; nunha Galicia que mire para diante con esperanzas e ilusión. Os nosos antepasados soñaron unha Galicia de progreso. Nós non renunciamos ós grandes soños: os dunha Galicia que compita en España e no mundo promovendo o talento, o coñecemento, a innovación e o benestar social.

LUNES 25 DE JULIO DE 2016

EL CORREO GALLEGO

PUBLICIDAD

21

22

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

Helena Villar Janeiro Escritora e pedagoga

Que vai facer Galicia coa lingua

D

A RIQUEZA CULTURAL QUE ACUMULOU GALICIA A TRAVÉS dos séculos hai unha obra que vén atravesando a alma do pobo como un río que canaliza o caudal irrepetible dunha visión do mundo. É a lingua, xenuína evolución do latín da Gallaecia, asentado no sustrato de falas anteriores e con aportacións que recibiu doutros idiomas. Foi contemporánea de todo o que lle aconteceu a Galicia, do mellor e do peor. Ora foi idioma de prestixio no que trobaba o Rei Sabio, ora lingua dun país ao que se lle substitúe a nobreza por outra foránea que trae idioma alleo para os usos de prestixio, ora lingua erguida para a escrita e a literatura, ora idioma proscrito para usos oficiais polo franquismo, ora lingua recuperada e oficial en virtude da Constitución e do Estatuto de Autonomía… Nas circunstancias adversas non secou o río da fala, pero si o da escrita e a gran maioría dos falantes foi percibindo a rara situación como feito normal favorecido pola perda da memoria dos tempos de bri-

llantez escondida en textos inaccesibles. Reprimida no sistema educativo, a familia decaeu na súa transmisión para favorecer o estatus dos seus descentendes, propiciando a perda das persoas monolingües ou instaladas na lingua propia con coñecemento e dominio doutras para as relacións co mundo. A sociedade galega converteu a fala dunha porcentaxe altísima da poboación e entendida por toda ela nun idioma considerado menor cangado con todas as eivas sociais. Tiñamos unha lingua para a cultura libresca e escrita, e a nosa para a oralidade o analfabetismo e a cultura popular. Que lingua falaban os personaxes menesterosos de Dickens? Falaban inglés. E o propio Dickens, Shakespeare e Lord Bayron? Tamén. Pero Galicia tiña o galego para os primeiros. Para os segundos, o castelán. Houbo mentes pensadoras que percibiron tal anomalía. No século XVIII, o Padre Sarmiento considera o estraño feito unha das causas do atraso do país e fai a defensa da alfabetización dos nenos na lingua que falaban na casa, así como do uso polos curas no ministerio. Este pensamento implica a idea de normalización dun idioma postergado. A historiadora da Pedagoxía Ángeles Galino falaba de Sarmiento na cátedra da Universida-

de Complutense como dun gran adiantado por estes postulados. No Rexurdimento, Rosalía e outros recuperan aquela lingua vulgar para a escrita sen ter coñecemento de que xa tivera unha brillante literatura. Esta recuperación pasará despois polas Irmandades da Fala, creadas hai 100 anos, que a introduciron noutros usos, e por varias xeracións de creadores que conseguiron un sistema literario intercambiable co de calquera idioma. Tras sufrir a forte represión do franquismo, adquiriu coa democracia o estado de lingua oficial e foi introducida na escola, nos medios de comunicación e nos diferentes sectores sociais. Non obstante, por inercia e por desleixo dun país que non adoita conservar os seus tesouros, perdeu moitos falantes. Os grandes cambios no mundo rural e mariñeiro –os seus principais conservadores–, a presión dos medios audiovisuais, a escolarización non planificada para conservala nin recuperala e o erro de a identificar co nacionalismo dificultaron o equilibrio dos tres factores que determinan a saúde das linguas: actitude, competencia e uso. O galego non acadou os obxectivos de normalización do catalán e do éuscaro, mesmo tendo nos inicios o máis elevado número de falantes, que agora descende de forma alarmante en cada xeración. Con todo e resistir en todas as mallantes, estamos nunha encrucillada que esixe moito apoio para que no acabe en lingua ritual cando está amparada polas leis. Preservar a normalidade do maior ben herdado, que ten proxección internacional polos seus lazos coa lusofonía, precisa o esforzo de toda a sociedade: falantes, familias, escola, institucións e directrices políticas atinadas. A lingua terá o futuro que Galicia queira darlle. Nunca tivemos nas mans, nas de todo o país, tanta responsabilidade.

María Luisa García Gil Arquitecta e Empresaria

L

Santiago en el centro de Europa

A GRANDEZA DE LOS LUGARES RESPONDE A LA GRANDEZA de los hombres, de las grandes mentes, de las grandes ideas, de las grandes obras, de los grandes intereses, de las grandes decisiones, de las grandes apuestas, de los grandes compromisos, de las grandes visiones, de los grandes visionarios. Allá por el siglo IX, la comunicación del descubrimiento de la tumba del apóstol desencadena un movimiento de masas sin parangón en el continente europeo. El incipiente Camino de Santiago fue el germen que activó la comunicación de los reinos de España con el resto de Europa. Estos pequeños reinos hispánicos estaban enzarzados en luchas internas aparte de la lucha contra al-Ándalus y ello evitaba la entrada de los avances más allá de los Pirineos. El Camino de Santiago propició la llegada y salida de corrientes espirituales, culturales (pensamiento, bellas artes), económicas y otras lenguas a una España atrasada por las guerras y a una Galicia hermética y cerrada en sus pasos geográficos debido a las rencillas hereditarias. A partir del s. XI, el Camino de Santiago desplaza a Roma y Jerusalén como principales rutas de la cristiandad convirtiéndose en la principal ruta de intercambio cultural y espiritual del cristianismo. Fluye la corriente del arte románico y allá por

donde pasan los peregrinos se conforman lugares, pueblos y ciudades con grandes monumentos para la posteridad, donde fluye la economía, la cultura y el pensamiento fruto del trasiego de personas de aquella Europa que se consolida como tal unidad gracias al Camino de Santiago movido por la unidad del cristianismo de la misma forma que el Camino de la Meca unificaba el pensamiento islámico. De esta misma forma, en la actualidad, la revitalización de la Ruta a Santiago propicia una grandeza de miras que pone a Santiago objeto de Europa y parte del mundo. Santiago es el centro geográfico de Galicia y hoy, especialmente, gracias a las vías de comunicación, hace que los viajeros, caminantes o motorizados descubran nuestra región, sientan la curiosidad de abarcarla; es por ello, que la visión a largo plazo debe regir nuestras mentes y aparcar los absurdos localismos provincianos que eviten que Galicia en su conjunto se suba al tranvía del progreso. El Camino acaba en Santiago y se extiende a Finisterre, dejemos fluir el Camino, permitamos que lleguen a Santiago los peregrinos o curiosos de ultramar y del resto de Europa, evitemos que pierdan el tiempo en trasbordos absurdos, es preferible que usen ese tiempo para después de llegar a la meta, a Santiago, fluyan por el resto de nuestro territorio. Si la meta del Camino está en Santiago, que lleguen a Santiago, no a Oporto o Vigo o A Coruña, después, ya irán allí, el resto, son medidas disuasorias que restan en vez de aportar, consolidemos lo que graciosamente se nos ha dado. San-

tiago es el polo de atracción que pone a Galicia en el mapa mundial. Santiago, y por ende Galicia, no pueden defraudar, debemos entre todos, remando en la misma dirección engrandecer nuestro territorio que, por otra parte, sufre la mayor crisis demográfica de su historia. El fenómeno del Camino puede variar en cualquier momento, como lo hizo ya en el s. XIV debido a la peste negra que asoló Europa y que cortó de raíz el trasiego hacia Santiago. Las fuerzas políticas, deben dar ejemplo de flexibilidad e inteligencia, saber ceder e irradiar el tesoro que la historia ha puesto en nuestras manos. Galicia aún posee grandes atractivos que la convierten en meta turística en sus vertientes cultural, espiritual, gastronómica y paisajística. Habrá que cuidarla, no destruir sus invariantes castizos que la hacen diferente. Galicia no puede defraudar. Hay que cuidar su mar, caracterizado por la singularidad de sus rías que son un recurso pesquero marisquero envidiable, un recurso náutico turístico irrepetible; la agricultura ecológica tiene en Galicia un gran potencial a día de hoy desaprovechado; su arquitectura vernacular diferente en cada provincia y condicionada por componentes climático-geográficos; su paisaje verde y sus recursos hidrográficos. Especialmente, hay que cuidar la meta, Santiago, incrementar su atractivo y darle contenido, ocio, actividad cultural, para aumentar la pernoctación; potenciar al emprendedor creativo que generará economía y puestos de trabajo y atraerá, fijará y aumentará la población. Me pregunto hasta qué punto nuestros políticos perciben la necesidad urgente de concienciar a la población de estas realidades. La formación es necesaria, desde la escuela, la concienciación de nuestra realidad como región con posibilidades de futuro a través de la protección del territorio es una realidad.

LUNES 25 DE JULIO DE 2016

EL CORREO GALLEGO

PUBLICIDAD

23

24

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

A

CORDOU CEDO E ACENDEU A RADIO. GUSTÁBALLE ESCOITALA mentres comezaba, devagariño, un novo día. A información sobre concertos e encontros culturais ocupaba, a aquela altura do ano, boa parte dos titulares. Tamén as noticias deportivas. O día anterior entrevistaran a Vero Boquete. Estaba pendente das rapazas do club de remo de Boiro, que ían representar o país en diversas competicións no sur de África. Mais hoxe todas as emisoras falaban da violencia contra as mulleres e da necesidade de nos concienciarmos, individual e colectivamente, sobre os macromachismos que aínda persisten entre nós, que están latentes

Dándolle a volta ás prioridades porque a súa historia é unha lousa na nosa tradición e unha eiva no camiño de construírmos unha sociedade igualitaria, en liberdade. Que estraño! Había xa tempo que non escoitaba a nova dun asasinato machista. Non existen atenuantes. Non queremos complicidades. Continuou coa radio posta e escoitou atentamente o chamamento público de todas as persoas que estaban a participar en debates e entrevistas radiofónicas. Para que este non sexa un día normal, para que todo se deteña, para reflexionar sobre a sociedade en que vivimos. Anunciáronse programas especiais, divulgativos, formativos e informativos.

Declaracións da presidenta galega comunicando que se suspendían todos os actos previstos ao longo do día polo asasinato de Ana a mans do seu ex noivo. Nos centros de ensino dedicaríanse todas as aulas a realizar actividades relacionadas coa prevención da violencia. Ela estaría presente na concentración que o movemento feminista convocaba para esa tarde. Antes, iso si, tería unha reunión do equipo de coordinación para ver se houbo erros nos protocolos de actuación. Dirixiría persoalmente os traballos e daría instrucións para cubrir inmediatamente todas as necesidades da filla e do fillo da asasinada.

Goretti Sanmartín Vicepresidenta da Deputación da Coruña

Todas non, porque a súa nai xa non estaría aí. Até telefonou persoalmente para comunicar que na necrolóxica oficial aparecese “asasinada por violencia machista”, tal e como se comprometera a facer o día que aceptara o seu novo traballo. Para lle pór nome ás cousas. Porque o que non se nomea non existe. Ese pensamento tróuxolle outro á cabeza. Tiña que facer unha excepción nese seu decreto de inactividade. Aquel non era un día calquera. Había unha xuntanza no aeroporto. Despois de moitas medidas activadas e mesmo de desafíos para facer valer os dereitos das persoas habitantes do país a vivi-

ren unha vida digna, regresaban ao país María, Antía e Andrea. Unha volvía de Australia (dos antípodas!), outra de Alemaña (si, do Berlín de Alba María e os seus cincocentos euros ao mes) e a última da China (levaba alí xa catro anos e tiña xa que ser, ou agora ou quizais nunca). Como podía compaxinar o anuncio coa emoción de ver de volta esas pingas de mocidade perdida? Porque elas traerían outras detrás. Como non presentarse na Lavacolla? Acababa de anunciar que se suspendían todas as actividades oficiais previstas. Mais non podía faltar á cita. “Xa sei”, pensou, “irei de incógnito. Será unha recepción non oficial”.

Todo transcorreu moi rápido. Ás 6 da tarde quitou as lentes violeta que a acompañaban sempre, e saíu para o aeroporto. Ao chegar ninguén a recoñeceu. Agardou por María, Antía e Andrea, que non se sorprenderon ao vela mais, despois dun breve e afectuoso saúdo, só dixo: “Vamos, bulide, axiña! Temos que chegar a tempo”. E en silencio dirixíronse á praza 8 de Marzo, onde tería lugar a concentración polo asasinato de Ana. Xa nin lembraban cando fora a última vez. No camiño as catro coincidiron en que talvez non sería o derradeiro. “Por iso a nosa prioridade é que ninguén baixe a garda, que ninguén deixe de practicar a sospeita ante a importante redución dos asasinatos machistas nos últimos tempos”, dixo. Ollándose con firmeza e gravidade, as catro prometeron seguir a tomar as rúas. Ao chegar á praza 8 de Marzo, ía tan acelerada que case non se daba conta. “Ai, esquezo pór os lentes. Este non deixa de ser o único acto oficial de hoxe”.

especial

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

41

{ apóstolo 2016 }

Mulleres en Compostela

A

CIDADE DE SANTIAGO DE COMPOSTELA É MOITAS VIDAS NUNHA. A Universidade e a Igrexa compoñen como institucións a armazón máis visíbel desas vidas. E foron e continúan sendo institucións que responden ao modo masculino de se desenvolveren e/ou de se manifestaren. Unha, a Igrexa católica, é masculina por definición. Por definición estatutaria, é dicer, legal, de composición, xerarquía, mandato, promoción, e volta a empezar. Unha muller, no seo da Igrexa católica pode exercer todos os

seus dereitos de crente, pode elevarse ao cimo da éxtase mística, pode orientar e adicar a súa vida a transformar condicións de miseria dos seus semellantes e/ou do próximo escollido, como foi o caso de Teresa de Calcuta – beata– pero nunca poderá ser sacerdotisa da Igrexa católica. Non poderá nunca acadar a categoría “normal” de guía e pastora dos seus parroquianos. Sen ese status do sacerdocio nunca poderá ser bispo, nen cardeal nen Papa. Reitero, como institución, a Igrexa é una reliquia dun pasado no que só era posíbel o exercicio do poder por homes. Non obstante, no pasado próximo, no máis lonxincuo e mesmo no presente, é imposíbel a existencia da institución sen mulleres, e non me vou referir, como é lóxico, ás mulleres practicantes, á masa viva da

Mª do Carme García Negro E profesora titular Economia aplicada da USC

congregación, a aquelas grazas ás que se seguen transmitindo crenzas, exercicio da fe, reposición de novos crentes e mesmo inspiración de decisivos cambios na orientación do poder da Igrexa, tal como ocorreu no momento decisivo de Constantino e a súa nai. Voume referir ao papel oculto e imprescindíbel das mulleres na Igrexa. Tan imprescindíbel como oculto (ou ocultado). Refirámonos só á materialidade dos actos de liturxia. De non haber mulleres que sosteñen a intendencia material dos pazos episcopais e das casas curiais nunca veríamos os oficiantes vestidos e preparados para as cerimonias. No presente, de non haber bordadoras, repasadoras, restauradoras, cortadoras, en fin, xastras de traxes talares, non habería nen vestimentas para os ofi-

cios. De non haber piadosas coidadoras de igrexas no rural, nas cidades ou nas sés catedralicias, nen se podería entrar nos templos. De non haber piadosas mulleres donantes das vestimentas das imaxes que logo son reparadas e mantidas en estado visíbel nen se poderían mirar as devanditas imaxes. De non haber mulleres que continúan doando ás súas parroquias fondos para a celebración de ritos ao longo do ano, sería complicado, nunha ‘grey’ fundamentalmente pasiva, soster a presenza material da institución. E, non obstante, permanece a imaxe dunha existencia oculta e polo tanto descoñecida, ignorada ou, o que pior, menosprezada. No caso da Universidade, o máis parecido á realidade material da mesma é que en España e tamén na Galiza

a Universidade comezou a ser templo da ciencia cando entraron as mulleres primeiro a ser alumnas, por certo competentes exactamente igual que os varóns, e logo a exercer, en igualdade de dereitos –aínda que non de condicións– aos varóns. Esta aseveración con aparencia de síntese ousada e de difícil demostración ten, non obstante, un peso lóxico esmagador: como poderíamos predicar da existencia de ciencia nunha academia na que a lei estabelecida cre que a metade da humanidade non ten alma, non paga a pena cultivala, son seres inferiores, son distintos para o intelecto e/ou calquera das formulacións ao uso que podemos atopar nos escritos académicos anteriores á Primeira Guerra Mundial. Por certo, tanto na Galiza como na Europa desa época, as mulleres entraron na Universidade a estudaren ciencia: medicina, química, física… Noutros países de aparente maior desenvolvemento dos dereitos das mulleres acadaron titulacións universitarias partindo da segregación tal e como pasou cos negros. Nos USA, mediado o XIX, nacen Escolas de Medicina para se-

ñoritas e Escolas Normais. O acceso á titulación, nese caso nun contexto de forte presenza feminista, partiu do principio de separación e non de integración. Na nosa cidade, esta que é universal, as mulleres compoñemos de forma maioritaria o corpo vivo da Universidade. Esta presenza deuse con antelación a calquera outra do Estado español: desde a década dos 80. No momento presente é preciso que a institución no seu corpo de dirección tome conciencia da realidade viva no referente á presenza das mulleres. Tamén sería un bo camiño que as miñas conxéneres creasen mecanismos de expresión do poder directo e non mediado, sería maravilloso ter conciencia colectiva de que hoxe a Universidade é cousa de mulleres e, xa que estamos, estabelecer condicións de convivencia na institución máis elevadas de miras que a simple reprodución do poder interno: podemos contribuír a cambiar un pouco o mundo circundante: contribuiríamos doutro xeito á mudanzada realidade social, mesmo como una onda de expansión da forza viva que as mulleres posuímos.

26

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

Alba Nogueira

Profesora de Dereito da USC

Erguer a Alba de Gloria

N

ESTE 25 DE XULLO EN COMPOSTELA FESTEXAMOS O NOSO Día Nacional. O día grande dun país aínda por facer. O día grande dun país que aínda se escribe en pequeno para as mulleres. Mesmo simbolicamente, o presidente da Xunta non nomeaba a unha soa muller para as Medallas de Ouro de Galicia que se impuxe-

ron onte. Temos traballado arreo as mulleres deste país. Secularmente. Dentro e fóra do fogar. Coidando aos fillos e fillas, coidando a facenda, coidando aos vellos. Estudando e tendo menos fracaso escolar que os homes. Chegando á universidade e facendo que as mulleres cheguen ao 60 % das tituladas universitarias galegas, pero que só o 20 % das catedráticas de universidade o sexan. Emigrando, como seguen facendo miles de mozas cada ano. Traballando, malia seguir tendo salarios (19 %) e pensións (-38 %) significativamente máis baixos que os homes. Sufrindo con maior crueza a pobreza, o desemprego. Tamén agresións machistas que nos levan ao triste

ranking de sermos a terceira comunidade autónoma en número de vítimas de violencia de xénero. A Galiza de Rosalía e Concepción Arenal é aínda un país con moitas desigualdades, tamén de xénero. Cómpre erguer esa nación máis xusta e igual á que aspiramos. Para iso non valen apelacións voluntaristas á superación da desigualdade. Precisamos un goberno galego que nunca máis incumpra a paridade na súa propia composición. Que teña políticas de emprego feminino. Que non desmantele servizos públicos (escolas infantís, centros de día, residencias de maiores) que suplen os coidados en mans de mulleres e serven para crear emprego para elas. Un goberno que adopte medidas efectivas e suficientes contra as agresións machistas. Que recupere no catálogo de prestacións sanitarias a prevención xinecolóxica, a reprodución asistida para mulleres soas ou lesbianas. Que tome medidas para que as mulleres que son maioría no ensino, nas confrarías, na medicina, na xudicatura, sexan directoras e catedráticas, patroas maiores, xefas de servizo e xerentas, presidentas de salas e de tribunais. E daquela cantará o merlo e asistiremos á Alba de Gloria que Castelao evocou o 25 de xullo de 1948.

Isabel Aguirre de Urcola

Arquitecta, Directora da Escola Galega da Paisaxe Juana de Vega

Una visión femenina del futuro de Galicia

U

na vez un colega, el pobre con no muchas luces a pesar de su trayectoria curricular, me dijo lleno de razón: “¡Es que tú por encima de todo eres arquitecta!”, a lo que yo le contesté: “Estás muy equivocado, por encima de todo soy una señora”; por poco se desmaya del asombro. Esto de ser una señora… daba para poco. Que hoy se nos pida una visión de futuro para Galicia es alentador, pero no nos engañemos, el “techo de cristal”, que en realidad es de acero, sigue ahí. En ese futuro para Galicia las mujeres tienen un papel imprescindible: tener hijos, y no quieren. Si se consi-

gue una política de apoyo a la maternidad (y a la paternidad pues los padres tienen que ser padres, no solamente tener hijos) realmente “agresiva” en todos los ámbitos: laboral, fiscal, de ayudas económicas, de horarios, de guarderías, etc., Galicia tiene futuro, si no, para qué hablar. Pero yo confío en que así será. En esta Galicia del futuro en la que confiamos, hay un elemento que juega un papel primordial: el paisaje. Puede que para muchos esto suene un poco extraño, ya que para ellos el paisaje es eso tan bonito que a veces, cuando miran por la ventanilla del coche, se complacen en observar… un ratito. Pero el paisaje es mucho, muchísimo más: es nuestro mejor patrimonio. Cuidar nuestro paisaje, no para que se fosilice y se convierta en una serie de fotos fijas, sino para que

sirva a nuestro desarrollo, a enriquecer nuestras vidas, esta es nuestra responsabilidad ante el futuro. Vivimos y trabajamos en el paisaje queramos o no, pues es nuestro entorno. Que ese entorno que nos rodea sea de la mayor calidad, que conserve sus características, que no se deteriore con nuestras actividades: constructoras, industriales, agrícolas, de ocio, en fin de todo tipo, es el reto que se nos plantea, y se nos plantea a todos porque el paisaje es un patrimonio de todos, los primeros de los gallegos, pero también de los que vienen a disfrutarlo o a instalarse a vivir. Es por eso que el turismo, no el turismo de masas tan destructivo, sino el turismo de calidad, es uno de los factores más importantes de nuestro desarrollo. Y ¿cómo cuidaremos nuestro paisaje?: conociéndolo, cuanto más profundamente mejor, mirándolo con ojos críticos, valorando su historia (en el paisaje podemos leer nuestra historia), apreciando sus posibilidades. Lo de cuidar tiene para mí ciertas connotaciones. En mi trayectoria profesional de trabajos en el paisaje, siempre digo que seguramente lo más importante que he hecho es, después de “entender” el lugar, limpiar y ordenar. ¿Hay algo más femenino?

LUNES 25 DE JULIO DE 2016

EL CORREO GALLEGO

PUBLICIDAD

27

28

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

Camiño ao porvir

S

E PUIDÉRAMOS REMONTARNOS NO TEMPO, na procura da xenealoxía feminina de cada quen, atoparíamos infinidade de mulleres anónimas, de vidas transcendentes que non transcenderon, pero que, como pequenas gotas de auga erosionando a roca social, foron conformando

María Julia Rodríguez Barreira Diputada en el Parlamento de Galicia (PP)

a silueta vital das mulleres de hoxe. Non estamos a falar de figuras destacadas con nome propio na historia de Galicia, senón desas esforzadas mulleres galegas, que fixeron o seu camiño propio, percorrendo sendas, as veces tortuosas e escuras, carreiros perigosos e incertos; mulleres que coas súas vidas foron facendo camiño, e dende lugares remotos, nos trouxeron ata aquí. Difícil tarefa a de evaluar a sua verdadeira contribución nese camiño evolutivo, do que outras, máis coñecidas, foron guía e estandarte, na procura dun mundo máis xusto e igualitario. Cómpre recordalas e sem-

ABIERTO TODO EL DÍA DE 7.00 A 2.30 HORAS Cantón do Toural, 4 / T. 981 586 140 / Santiago de Compostela

pre reivindicalas. Porque as galegas de hoxe, tamén camiñantes do noso tempo, debemos mirar con afán o horizonte da nosa andaina, pero sen esquecer nunca o camiño por elas percorrido. -As mulleres galegas temos un papel protagonista no presente e no futuro de Galicia, do que ninguén pode xa sustraernos. Aquel porvir que imaxinara Dna. Concepción Arenal, é chegado, e mesmo moitos dos seus anhelos teñen sido superados. De certo que non se sorprendería se entrara hoxe nas –maioritariamente femininas– aulas da Facultade de Dereito, nun escenario –de seguro– imaxinado.

• Raciones • Platos combinados • Ensaladas • Bocadillos • Hamburguesas • Perritos • Sándwiches • Menú del día • Comidas para llevar

Cómpre agora ser visionarias, como ela o ten sido. Vivimos nun mundo en rápida e permanente transformación, que, o tempo que nos proporciona novas oportunidades, nos enfronta a grandes retos. Moitos camiños percorridos e moitos por percorrer. Galicia é dona do seu destiño como nunca antes. Os galegos e galegas somos conscientes da nosa galeguidade non excluinte, da nosa cultura e a nosa lingua que nos distinguen e nos achegan valor engadido. Conscientes e orgullosos do que somos, compre ter claro onde vamos como pobo. E cal é o papel das mulleres galegas nese camiñar.

Galicia non é allea ás grandes dificultades e retos que ameazan os países desenvoltos: graves problemas demográficos, unha poboación moi envellecida, baixa taxa de natalidade, unha economía en débil crecemento despois da crise, e unha subrepresentación da muller no mercado laboral. Múltiples estudos indican que a equiparación laboral da muller propiciaría, ó tempo que precisaría, o necesario crecemento económico. A muller amósase así como un axente dinamizador determinante, especialmente, se temos en conta que a porcentaxe de mulleres galegas con estudos terciarios é moi superior á dos homes, o que nos proporciona un enorme potencial. Pero as fendas de xénero existen, e os nosos retos inmediatos están en remover os obstáculos que impiden que a nosa sexa unha sociedade verdadeiramente igualitaria. Non estamos ante un camiño trillado. E non debemos conformarnos; pola contra, debemos ir sempre mais aló, inno-

Un local diferente con grandes atractivos Rúa da Raíña, 17 bajo / Santiago de Compostela / T. 981 577 676

vando, explorando novas sendas; transmitindo aos nosos fillos e fillas a cultura do emprendemento, do coñecemento e o valor do noso rico patrimonio como elemento identitario e de desenvolvemento; e ao tempo, dotarnos dunha perspectiva universal, como destino final da senda europea por excelencia. As mulleres galegas somos portadoras na nosa memoria xenética, dun caudal de esforzo, de superación e loita fronte ás dificultades, que conformaron a nosa identidade, e que xunto con outros valores que nos distinguen, nos fan estar especialmente preparadas para afrontar os retos do futuro. O noso é un camiño menos tortuoso do percorrido polas mulleres que nos precederon. Inda que non carece de obstáculos e desafíos, é a confianza nas nosas posibilidades e nas da nosa terra o que nos debe diferenciar. As posibilidades deste camiño apaixoante, que nos fai protagonistas necesarias do crecemento e do futuro de Galicia, son infinitas.

• Raciones • Platos combinados • Ensaladas • Bocadillos • Hamburguesas • Perritos • Sándwiches • Menú del día • Comidas para llevar

LUNES 25 DE JULIO DE 2016

EL CORREO GALLEGO

PUBLICIDAD

29

30

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

Santiago o la fuerza de un hombre

S

ANTIAGO SIN SANTIAGO NO SERÍA SANTIAGO”. Esta afirmación tautológica con apariencia de trabalenguas, que se pronunció el año pasado en un acto institucional, pone de relieve el valor de un nombre en la realidad de Compostela. Santiago, como fenómeno, trasciende la

realidad de la ciudad, le da carta de naturaleza, constituye la base para la creación de una constelación de símbolos y consigue condensar en un nombre una identidad pasada y una realidad presente. El nombre de Santiago es un nombre peculiar, que reúne la santidad y la identidad del apóstol histórico, y es una marca que ha sido utilizada por su poder protector y su asociación con el fenómeno de la peregrinación en las más variadas empresas. El nombre de Santiago, por ejemplo, salpica la toponimia de América en más de veinte ciudades. Lugares que se han convertido en recuerdos vivos de la

Fátima Díez Platas

Profesora de Historia del Arte en la USC

ciudad de este lado del Atlántico, sentida, sin serlo, como una especie de metrópolis imaginada por ser la primera portadora de un poderoso nombre. El Santiago de Galicia ha sido el germen de los Santiagos que parecen etapas de un camino que, en lugar de llegar a Compostela, ha partido de ella y ha convertido de nuevo a Santiago en un peregrino de ultramar caminando por las aguas del océano. Después de que en 1495 el propio Cristóbal Colón bautizara como Santiago un fuerte erigido en la Española, que se convirtió en 1508 en la ciudad Santiago de los Caballeros en la actual República Domini-

cana, un día de Santiago, un lejano 25 de julio de 1515, Diego Velázquez de Cuéllar fundó en la isla de Cuba la segunda ciudad de América que llevaba el mismo nombre. Santiago de Cuba, el segundo Santiago de América, se ha desarrollado de manera especial bajo la égida de su nombre. La presencia de Santiago impregna las manifestaciones culturales de una abigarrada ciudad que es el corazón de Cuba y fue la cuna de la nacionalidad y la independencia y enclave decisivo para la revolución. Una ciudad que celebra su herencia en torno a la imagen de Santiago, que, como caballero de su orden, ataviado de

blanco con la roja cruz, sale en procesión en el carnaval, mientras muestra la esencia de su vocación peregrina en las imágenes de su grandiosa catedral. Santiago de Cuba se antoja un reflejo de Santiago de Compostela al otro lado del fin de la tierra. Su catedral, que es la estructura arquitectónica más grande de toda América realizada en madera, expresamente diseñada para resistir los fuertes y frecuentes terremotos, es el centro neurálgico de la ciudad y, en los últimos años, ha sido sometida a una larga restauración, que fue emprendida heroicamente por la Archidiócesis y que ha llegado a buen puerto. La fascinante ciudad de la provincia de Oriente es, además, una meta de peregrinación como su hermana en Galicia. El Santuario de la Virgen de la Caridad del Cobre, a las afueras de Santiago, es el final de un largo camino de peregrinación que recuerda el que condujo a la propia imagen de la Virgen en 1612 desde las orillas de la

bahía de Nipe, en la costa norte de la isla, hasta su actual santuario. La fuerza de la figura de la Virgen de la Caridad entre los cubanos es equiparable en su poder de convocatoria a la del Apóstol en el Santiago del Occidente europeo. El 25 de julio del año pasado comenzaron las celebraciones del V centenario de la fundación de la ciudad y, para festejar su larga historia, en el incomparable marco de la flamante catedral restaurada, se aprovechó la ocasión para hermanar las archidiócesis de los Santiagos de ambos lados del océano. Como una nueva peregrinación, Santiago de Compostela viajó a Santiago de Cuba en las conferencias y exposiciones sobre el Camino de Santiago, la catedral compostelana y Códice Calixtino. Fue un momento de encuentro con la historia, la ocasión de celebrar un sentimiento y la constatación de la fuerza de Santiago. Yo tuve la oportunidad de estar presente y he pensado que debía contarlo.

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

31

{ apóstolo 2016 }

Un fin Consuelo Martínez

G

ALIZA, A MIÑA MATRIA, O MEU FOGAR. PERO UN FOGAR desestructurado. Un país, como todos, deseñado polos homes e para os homes que esquece as necesidades e intereses das mulleres. En Galiza, ao igual que no resto do Estado español e no mundo, as mulleres fomos

I

nicio esta andaina polo Camiño de Santiago, coa ollada feminina e feminista dende a entrada do camiño inglés en Ferrol, terra tan fermosa como descoñecida. Comezo o roteiro coa serenidade que dá ollar as cores que inundan unha Galicia con olor a sal dun mar que agocha tantas historias de mulleres e homes curtidos na loita. Ato as sandalias no medio dun verde húmido imaxinando as fermosas lendas coas que pasamos tantos anoiteceres. Levanto a

Deputada do Grupo Mixto

quen de romper con moitas barreiras no camiño á igualdade, pero inda queda moito que avanzar. As mulleres galegas somos máis pobres que os homes galegos, polo simple feito de ser mulleres. A división sexual do traballo decidiu que as mulleres deben dedicarse ao coidado da vida, mentres os homes se dedican á produción de bens. Pero a incorporación da muller á economía produtiva non implicou que esta se fixera en igualdade de condicións que os homes. Hoxe, seguen existindo grandes

desigualdades económicas e de oportunidades entre homes e mulleres. Porque as mulleres sufrimos unha dobre opresión, a do capitalismo e a do patriarcado. O capitalismo, interesado na máxima redución de custes de produción e o patriarcado interesado en manter o dominio dun sexo sobre o outro. A crise supuxo un aumento da desigualdade social, a brecha entre ricos e pobres que empobreceu as clases populares e, dentro destas, con especial dureza, ás mulleres.

As medidas adoptadas polo Goberno do Estado e da Xunta afondaron no papel de coidadoras das mulleres. O modelo neoliberal, a través da redución do gasto social, volveu a cargar sobre as mulleres os coidados de persoas adultas dependentes e menores. Así, os homes teñen máis acceso a traballo remunerado e en mellores condicións laborais e salariais. En Galicia hai máis mulleres que homes en idade legal de traballar, pero a taxa de actividade das mulleres é do 48,9 % fronte ao 58,2 %. A taxa de paro entre as galegas sitúase no 18,6 % fronte ao 17 % de taxa masculina. A igual formación, os homes logran maiores taxas de ocupación que as mulleres: a taxa de ocupación entre as mulleres con estudos superiores é do 67,8 % fronte ao 69,6 % dos homes. No caso dos postos de di-

Unha Galicia rebelde e fermosa Beatriz Sestayo Tenente de alcalde de Ferrol

vista cara ás montañas cuns cumios tan inexplorados como prometedores. Inicio o roteiro paseniño, nunha terra chamada a ser terra de acollida da pluralidade. A enorme riqueza do potencial primario resulta tan obvio como inexplicable o desdén dos gobernantes da nosa patria para buscar no-

vos nichos de emprego sostible onde outros atoparían tesouros. Atopo no camiño mozas e mozas que me falan do naval, da innovación, do audiovisual, do deseño industrial, de novos produtos ecolóxicos, da cultura… con ese desolador sentimento do reiterado pesadelo de querer falar sen voz, de que ninguén

te escoite. Nunha Galicia máxica, construída por unha enorme clase traballadora, resulta inasumible a pasividade coa que dende a Xunta se apoia a deriva de buques nunha terra tan avezada na navegación máis dura e nas costas máis perigosas. É doado debuxar un futuro claro con espírito de loita,

rección e xerencia, as mulleres representan un 2,4 % de ocupadas fronte ao 4,9 % de ocupados. Case un 53 % dos contratos asinados en 2015 en Galiza corresponderon á contratación de homes. Pero tamén hai diferenza no tipo de contrato: 108.300 mulleres traballan en Galiza a tempo parcial fronte a 33.200 homes. Segundo datos do Ministerio de Emprego, no ano 2014 acolléronse a unha excedencia por coidado de fillos e/ou fillas un total de 515 mulleres e 41 homes. Esta situación maniféstase tamén en que o motivo máis frecuente das mulleres para reducir a súa xornada é o coidado de menores ou persoas adultas dependentes, un 13 % fronte ao 2 % dos homes. A taxa de temporalidade é máis alta nas mulleres que nos homes, un 27,5 % fronte a un 23,6 %.

O 20 % do total de asalariadas ingresa menos da metade do SMI a pesar de que a maioría das familias monoparentais están formadas por mulleres. Esta desigualdade durante a vida laboral das mulleres trasládase ao seu futuro ao condicionar a contía das súas pensións. Para cobrar a mesma pensión que un home, unha muller debe traballar once anos e medio máis que un home nun posto de traballo de igual categoría. Patriarcado e capitalismo manteñen os estereotipos, roles e normas que manteñen a desigualdade, a discriminación e a violencia contra as mulleres a través da violencia institucional. Para ser libres, debemos ser iguais, por iso a liberación do pobo vai irremediablemente unida á igualdade de xénero. Por unha Galiza ceibe. Por unha Galiza en igualdade.

compromiso e amor á nosa terra e conviccións profundas das enormes potencialidades dun territorio que o ten todo, salvo a ambición de levalo a camiños inexplorados, alén do horizonte, onde recunca o benestar. Urxe unha política de servizos públicos de calidade e atención sociosanitaria que devolva a igualdade de oportunidades a quen a dereita decidiu segregar, recortar e laminar cal se fora mercadoría só útil para o voto. Urxe a ambición de apostar por sectores culturais, sociais, ambientais, turísticos nun lugar de lares indescritibles pola súa beleza. Urxe impulsar os focos clave que agonizan sen a rabia necesaria nun goberno para re-

belarse fronte a un deterioro das capacidades produtivas e adquisitivas que para algún caen como se fora unha sinal do ceo, cando existen tantos proxectos cos que podemos cambiar o destino. Sigo o camiño, sen esquecer o papel transcendente da muller na historia da nosa Galicia, dende a muller das redes ou das aldeas ata as que reivindicamos os nosos dereitos sen rendición, fronte aos retrocesos de estúpidos que ignoran que é inútil frear o irrefreable, que xa está aquí, en mozas valentes dispostas a plantar cara e activar, dende o ditame da sociedade, unha Galicia rebelde, dinámica e fermosa. As fiestras do futuro xa están aí. Só fai falla abrilas.

32 PUBLICIDAD

EL CORREO GALLEGO

LUNES 25 DE JULIO DE 2016

LUNES 25 DE JULIO DE 2016

EL CORREO GALLEGO

PUBLICIDAD

33

34

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

El buen camino

E STOS DÍAS ESTAMOS CELEBRANDO EL DÍA DEL APÓSTOL, PATRÓN de Santiago de Compostela y de toda España. Así, en el Día de Galicia, mis reflexiones se dirigirán hacia el camino que estamos recorriendo y lo haré intentando resumir, brevemente, de dónde venimos, dónde estamos y a dónde vamos. Al finales de la primera dé-

Maite Cancelo Diputada en el Parlamento de Galicia y concejala del Ayuntamiento de Santiago (PP)

cada de este siglo, Galicia, España y el mundo en general encararon una de las mayores crisis de la historia de la economía, crisis financiera pero también de la economía productiva, con caídas de nuestra actividad que provocaron que muchas de nuestras empresas no pudieran resistir la fuerte bajada de la demanda interna y externa, por lo que muchas personas pasaron a situación de desempleo incrementando las cifras de paro, lo que, a su vez, provocó una importante caída de los ingresos públicos, un aumento del gasto público y la entrada en el círculo vicioso del que hablamos los economistas. Reconducir la situación fue

complicada. Si, hubo sacrificios, pero también políticas responsables en los últimos cuatro años que han hecho que las medidas que se han tenido que adoptar para tender a un reequilibrio presupuestario no hayan sido tan dramáticas como en otros países de nuestro entorno. Recordemos que alguno de estos países, en particular Grecia, a pesar de los cantos de sirena que las mareas griegas hicieron llegar a la población, continúa aumentando su paro e implementando fuertes ajustes internos como, por ejemplo, la reciente rebaja de las pensiones acompañada de un aumento de los impuestos.

La situación actual en Galicia se resume en aquel círculo virtuoso del que hablaba en un artículo anterior. Con un gobierno estable y responsable, hemos conseguido retornar a la senda del crecimiento económico, con aumentos ya no sólo de nuestras exportaciones sino del consumo interior, de nuestro sector industrial y de la salud de nuestro sistema productivo. Si a esto le añadimos el rigor en el manejo de las cuentas públicas, el resultado es una mayor capacidad inversora y la posibilidad de adoptar medidas de apoyo a las familias y a la ciudadanía en general y, lo que es más importante, con una bajada

continuada de las tasas de paro. El Gobierno de Feijóo puede resumir su mandato, ahora que está finalizando, en haber conseguido dejar un menor paro que el que se encontró cuando empezó su primer mandato en el año 2009 y con ello aumentar las oportunidades de los gallegos y gallegas de encontrar un puesto de trabajo y mejorar sus condiciones de vida. Pero el camino sigue, y hay que seguir trabajando de cara al futuro y nuestro futuro tiene una hoja de ruta: el Plan Estratégico de Galicia. Un plan elaborado de forma rigurosa, en el que participó una amplia representación de la sociedad civil y que parte del análisis de la situación socioeconómica de la comunidad. Además, está encuadrado en la estrategia 2020, o sea, en cuál es la programación de los fondos europeos que nos pueden ayudar a llevar a cabo las propuestas que recoge y las cuestiones más importantes que tenemos que resolver. El futuro más próximo, pe-

ro también el más lejano, se centra en la consolidación de la recuperación económica, que nos sirva para seguir aumentando nuestras tasas de empleo a la vez que se recoge la importancia de la cohesión social y territorial. Al mismo tiempo, establece como una de sus prioridades las medidas encaminadas a dar un giro radical a la evolución demográfica que tenemos, al igual que otras regiones españolas y europeas. Un plan de futuro y un timón de las políticas públicas que hay que poner en marcha para mantener los servicios públicos que definen a nuestra sociedad del bienestar. Este es el camino, el buen camino, que se consigue con un trabajo riguroso, con estabilidad política, con reflexión y visión de futuro, sin falsas promesas o cantos de sirena, con una meta, como tienen los miles de peregrinos que cada año vienen a Santiago de Compostela, patrón que estamos celebrando con fiesta, pero también con reflexión y opinión.

LUNES 25 DE JULIO DE 2016

EL CORREO GALLEGO

PUBLICIDAD

35

36

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

Olga González Alonso Periodista

Y me quedé

H

ACE YA LA FRIOLERA DE VEINTIOCHO AÑOS QUE HICE MI PARTICULAR peregrinación a Santiago. Y me quedé. No fue, desde luego, una peregrinación al uso, puesto que no llegué después de recorrer a pie la Ruta en la que Goethe situó el nacimiento de Europa. Pero sí fue, de alguna manera, un peregrinaje vital. Atrás había dejado familia, amigos, mi aún añorado Mediterráneo y un clima que, confieso, también echo de menos todavía. Venía de una gran ciudad y me encontré en lo que, por contraste, me pareció en principio un encantador pueblo gran-

de. Poco tardé en descubrir que, lejos de esa apreciación, Santiago es todo un mundo. Orbe, más que urbe, al que Catedral, Camino y Universidad dotan de un ajetreo cultural que amplía inmensamente los horizontes. Y en el que historia y tradición han ido tendiendo la mano a una modernidad con la que cada vez conviven con mayor naturalidad. Desde la perspectiva de alguien que llegó de fuera hace casi tres décadas, es evidente que tanto Santiago como Galicia han experimentado en estos años su propia peregrinación. A pesar de las dificultades, la evolución ha sido notable, especialmente en la dotación de infraestructuras y equipamientos, pero también en tecnología, en investigación, en cultura o en oferta de ocio, por ejemplo. Las carencias que me sorprendieron a mi llegada –como la existencia de una única autopista o la inexistencia del gas canalizado– hace ya tiempo que pasaron a la categoría de anécdota. Y el aumento exponencial del turismo no hace más que

confirmar que Galicia ha sabido prepararse para ofrecer sus muchos atractivos de una forma sostenible y basada en la calidad. Por supuesto, habrá que seguir caminando para llegar a la meta deseada. La Catedral de esta peregrinación no se alcanzará hasta que la modernización lleve parejo un nivel de bienestar adecuado para todos. Hasta que se eliminen las desigualdades, los valiosos recursos de Galicia puedan explotarse de forma racional y beneficiosa para los distintos sectores y desaparezcan las diferencias territoriales internas que aún permanecen. Pero la clave para seguir andando está en creer en nosotros mismos. Y en difundir con orgullo lo mucho que Galicia tiene y sabe hacer. Una tarea en la que los medios de comunicación tienen un papel fundamental. Esta comunidad ha avanzado hasta situarse en puestos de cabeza en sectores como la investigación médica, el deporte o el audiovisual, y resulta desalentador que esos avances queden muchas veces reducidos a breves informaciones en la prensa. Es necesario desterrar complejos y valorar lo propio. Hace ya la friolera de veintiocho años que llegué aquí desde una comunidad generalmente admirada. Poco tardé en comprobar que el potencial de Galicia no tenía nada que envidiar a nadie. Me atraparon sus paisajes y su calma. Pero me atraparon, sobre todo, sus gentes, el verdadero valor de esta tierra. Su hospitalidad, su empeño, su lucha y su forma de mantener el equilibrio entre las raíces y el progreso. Y me quedé.

P.I. A Tomada, Parc. 13, 14 y 15; 15940 Pobra do Caramiñal (A Coruña) T. 902 36 46 46 - F. 902 36 46 00 www.congalsa.com - [email protected]

Carme Adán

Licenciada en Filosofía por la USC

Galiza, sen violencia machista

A

GALIZA DO FUTURO ESTÁ POR ESCRIBIR. PÍDENME QUE a imaxine desde a óptica das mulleres, como moito neste breve espazo podo bosquexar os desexos dunha muller galega que sente a esta nación como o seu espazo de vida individual e colectivo. Se de desexos falo, un sobresae con claridade. Imaxinar que a violencia de xénero pasa a ser un episodio máis da historia das inxustizas sociais. Unha media de catorce denuncias ao día por violencia física, unha muller violada cada oito horas ou oito mulleres asasinadas no último ano, son algúns dos datos que ilustran titulares de xornais a cotío. En xeral, son lidos con sorpresa e preocupación mais

ao dar a volta á folla fican esquecidos até o próximo titular. Os datos só representan unha pequena parte da realidade que viven miles de mulleres no seu día a día. Unha realidade de dor e revitimización que as leis de violencia de xénero tentan previr e paliar, ás veces con escaso éxito. Doce anos despois de que se promulgara a lei orgánica e exactamente nove desde aquel xullo de 2007 no que a lei galega recibía o apoio unánime da Cámara galega, podemos facer un pequeno balance para recuperar forzas e avanzar. Grazas ao traballo previo do feminismo e dos movementos de mulleres, as leis permitiron visibilizar unha realidade que durante séculos permaneceu oculta e pechada no ámbito do privado. Tamén permitiron que a lexislación contemplara as axudas mínimas para unha recuperación das mulleres vítimas, no caso da lei galega sen necesidade de presentar denuncia. Hoxe sabemos que isto non chega. Necesitamos moito máis. Necesitamos un compro-

miso global coa prevención ou o que é o mesmo, coa construción dunha sociedade que non reparta de xeito asimétrico entre homes e mulleres os espazos de traballo e coidado, os tempos da vida e o recoñecemento. Unha escola coeducativa non chega con que sexa mixta, e uns medios de comunicación e lecer que acompañen na tarefa común de educar na igualdade. Modelos plurais do amor, sen dominación, ciumes ou normas heteropatriarcais. Necesitamos que a fenda salarial non sexa unha constante ou que unha muller dirixente non se converta na excepción. Se falamos da posta en marcha de programas, prestacións e servizos tamén queda moito por facer. Máis xulgados de violencia e máis medios humanos e materiais para os mesmos, garantir a seguridade das mulleres, dotar as medidas sociais de máis recursos e orzamentos ou mellorar todos os servizos de atención e recuperación integral son unha mostra das carencias que fican por solventar. Quixera rematar esta breve reflexión desde o convencemento de que xa é hora de dar un paso máis e incluír a categoría feminicidio no noso ordeamento xurídico. É o momento de recoñecer que as mulleres sofren violencia e son asasinadas polo único feito de ser mulleres. Sei que para esta causa moitas e diversas mulleres unimos esforzos e soños todos os días. Pensando e traballando para que a Galiza do futuro desterre a violencia machista atoparémonos.

LUNES 25 DE JULIO DE 2016

EL CORREO GALLEGO

PUBLICIDAD

37

38

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

La esencia del ser de toda Galicia

S ANTIAGO DE COMPOSTELA –EL LUGAR DE Santiago (locus Beati Iacobi), la ciudad de Santiago (civitas Beati Iacobi)– es el mejor ejemplo de ciudad medieval nacida con una finalidad, la de servir de reposo a

los restos del Apóstol, identificados en este lugar a principios del siglo IX, y la de favorecer de la mejor manera su culto y la peregrinación a la que la fama del lugar y la importancia del personaje dieron lugar casi inmediatamente. Se trata de una ciudad única: la conjunción del hallazgo del sepulcro de uno de los apóstoles más próximos a Jesús –Santiago Zebedeo, hermano de Juan, hijo de María Salomé– junto con el atractivo del lugar recóndito donde ese sepulcro se encontraba y una adecuada

Marta González Vázquez Doctora en Historia Medieval por la USC y parlamentaria en el Congreso de los Diputados por el Partido Popular

promoción, ya desde el primer momento, hicieron posible el milagro de crear una ciudad que rivalizó con las más importantes en la Edad Media: por supuesto, con León o Toledo, en la península Ibérica, pero también con Roma o Jerusalén en cuanto a la importancia del flujo de peregrinos al que dio lugar su fama. El Códice Calixtino, afortunadamente recuperado para su custodia en el archivo catedralicio, en su libro V, fija de manera definitiva uno de los muchos itinerarios utilizados por gente venida de todas

partes para llegar a Santiago, el Camino Francés, y ayuda decisivamente al éxito de este itinerario europeo con el que ningún otro lugar de peregrinación puede rivalizar, puesto que en ninguno se da una conjunción de los poderes civiles y eclesiásticos para apoyar sin fisuras el Camino, entendido no sólo como un lugar físico, sino como una experiencia vital sin igual. Santiago y sus caminos se convierten así en lugares de innovación, de intercambios, de riqueza y de cultura. Muchos extranjeros se asenta-

rán dentro de sus murallas, se crearán ciudades nuevas en su entorno, los edificios religiosos y civiles darán trabajo a muchos artistas, aparecerán nuevos artesanos y profesionales atraídos por ese movimiento continuo de gente que se dirige hacia occidente. El arzobispado gallego, con la correspondiente primacía sobre las diócesis y las iglesias catedrales, se traslada a Santiago. Las ciudades del noroeste peninsular seguirán el modelo de Santiago en su organización política y la influencia artística compostelana se extiende a las iglesias catedrales de Ourense, Lugo, Tui o Mondoñedo. Hoy en día, Santiago es mucho más que un lugar de peregrinación, exitosamente recuperada desde los años noventa del siglo pasado. Es una capital política y administrativa, una importante ciudad universitaria, con una oferta cultural destacada, dotada de un patrimonio artístico de primer

orden, producto de ese privilegiado origen medieval. Hoy, Santiago es una ciudad contemporánea que pugna junto con otras antiguas ciudades por dotar a sus habitantes de una alta calidad de vida, preservando su singularidad de ciudad histórica. Negar su origen y su función primigenia sería un mayúsculo error en el que nadie debería caer por razones ideológicas. Ser consciente de que en menos de unas treinta hectáreas, en el entorno de la segunda muralla medieval, se encuentra la esencia del ser no solo de Santiago, sino de toda Galicia, es un buen comienzo para proyectar la ciudad hacia un futuro que queremos próspero y feliz, cosmopolita y dinámico, como corresponde a un lugar singular cuya excepcionalidad, en vez de mermar, se acrecienta con los siglos. Santiago es un precioso legado que a todos los compostelanos nos corresponde conocer, respetar, mantener y transmitir.

LUNES 25 DE JULIO DE 2016

EL CORREO GALLEGO

PUBLICIDAD

39

40

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

A muller chamada Galicia

25 DE XULLO, DÍA DA CELEBRACIÓN DA NOSA TERRA, que se remonta aló polo ano 1919 coas Irmandades da Fala. Dende aquela ata o de agora, a loita pola reivindicación dese día foi unha

constante. Dende aquela ata o de agora moito se evolucionou na súa defensa, moito se sufriu durante os anos escuros da prohibición pola ditadura franquista e tamén moito cambiaron as celebracións e reivindicacións deste día. Pero o que non cambiou, dende aquela ata o de agora, é o sentimento común de todos estes anos: o sentimento de orgullo, de arraigo e de honra a Galicia, á terra, a ela. Si, a ela, porque Galicia é muller. Unha muller protectora, coma o seu interior e os seus montes. Unha muller con carácter,

Jackeline E. Fernández Deputada do Grupo Parlamentario Popular

coma os seus mares e as súas costas. Unha muller fermosa, coma os seus ríos e a súa artesanía. Unha muller con historia, coma os seus viños e os seus castros. Unha muller que ri, coas súas festas e os seus manxares. Unha muller que chora, polos fillos que marcharon cando vai á praia e os recorda. Unha muller con fala, unha muller con lingua propia, unha muller con encanto, unha muller con sona. Eu son filla desa muller. Levo na súa casa practicamente toda unha vida,

agás un breve paréntese froito da emigración. Pero á volta deses anos de afastamento, ela seguía aquí –esperando– cos brazos abertos. Será a morriña, será a saudade, será o orgullo de ser galega...Pero cada día que pasa teño máis claro que nunca máis a abandonarei. E no meu caso, o xeito de sentirme orgullosa de ser galega é sendo de Ourense: Ourense, a terra da chispa, a terra da auga, a terra da ourensanía, a terra da palabra de Pura e Dora Vázquez... Elas, estas mulleres ourensás que coma tantas outras mulleres galegas en

numerosos ámbitos, loitaron e perseveraron para construír unha Galicia igualitaria, unha Galicia mellor e unha Galicia en feminino. Elas abriron este camiño con moito traballo, sufrimento e esforzo. E nós, as mulleres de hoxe, somos as herdeiras dese legado, o cal temos que coidar, liderar, conservar e mellorar na medida do posible. A todas e cada unha desas mulleres que traballaron nesta terra, sendo coñecidas ou non, sendo escritoras ou gandeiras, sendo médicas ou amas de casa, sendo profesoras ou empregadas, sendo pai e nai á vez, sendo adulta inda sendo unha nena, sendo de todo sen ter de nada. Elas son as que fixeron unha Galicia en feminino. Aquelas que coa súa laboura, forza, empeño e dedicación permitiron que esta sexa unha terra de mulleres. Gracias a todo isto e a todas elas, hoxe en día, mulleres coma min podemos traballar e dedicarnos por e para Galicia, por e para

os galegos e galegas. Sexa no Parlamento de Galicia, sexa nun hospital, sexa nunha escola, sexa na propia casa, sexa nunha empresa, sexa nunha fábrica, sexa nunha oficina, sexa nunha leira ou sexa nunha granxa. A liberdade de que as mulleres poidamos escoller o que queremos ser é a verdadeira Galicia en feminino. Sabemos que o camiño inda non acabou, é longo e aínda quedan moitas curvas e fochancas que debemos arranxar e para o que traballaremos arreo. Pero mentres seguimos loitando, hoxe é un bo día para recordar e dedicarlle esta data a todas e cada unha das mulleres que foron, fomos e serán de Galicia, vivindo nela ou non. Aquelas que fixeron, facemos ou farán de Galicia unha filla, unha nai ou unha avoa. Esa é a Galicia en feminino que hoxe debemos festexar. Porque hoxe, 25 de xullo, é o seu día, o día desa muller, o día dela, o día de Galicia.

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

25

{ apóstolo 2016 }

Galicia en femenino plural

E

L DÍA DE GALICIA NOS OFRECE LA OPORTUNIDAD DE RENDIR tributo a quienes, desde los más diversos ámbitos profesionales y sociales, contribuyen al desarrollo y la proyección de nuestra autonomía. En una sociedad que ha sido matriarcal, las mujeres siguen teniendo un

protagonismo no siempre reconocido y menos aún valorado. Hoy puede ser un buen día para expresar nuestra deuda con tantas abuelas, madres e hijas gallegas. Sin embargo, pese a que aplaudo el creciente interés por recuperar las historias de las gallegas ilustres que están siendo objeto de homenajes, permítanme que hoy me refiera a las igual de relevantes gallegas anónimas. Más allá del folclore y la mitología gallega, Galicia ha sido por razones prácticas una sociedad en la que las mujeres han sido las encargadas de sacar adelante a buena parte de nuestras familias. Recuerden esas madres y abuelas anónimas que educaron a

Margarita EstévezSáa Profesora titular de Universidad

hijos e hijas en tantas comunidades costeras en las que los hombres pasaban largas temporadas embarcados. También las consecuencias de esa emigración que, por razones económicas unas veces, y políticas otras, motivaron que las figuras femeninas se convirtiesen en cabezas de familia temporal e incluso definitivamente. Esas mujeres dieron a luz, alimentaron y educaron a las generaciones que hoy intentan sacar adelante a nuestro país; por eso son verdaderas artífices de la Galicia que hoy conocemos. Las gallegas no se resignaron a permanecer en la esfera doméstica, por muy relevante e imprescindible

que fuese su labor en esos hogares despoblados de figuras masculinas. En cuanto la situación económica y los imperativos sociales se lo permitieron, se incorporaron al ámbito profesional en las más diversas tareas y bajo los más adversos condicionantes. Cabe recordar cómo en el seno familiar se primaba la educación de los varones, y también cómo muchas mujeres tuvieron que hacer valer su derecho a la formación, y hubieron de compatibilizar profesión y maternidad sin posibilidad siquiera de pensar hasta hace poco en algo llamado conciliación. Pienso, por ejemplo, en las primeras maestras de escuelas unitarias, que recorrían kiló-

metros para llegar a sus destinos, acompañadas muchas veces de sus pequeños, sin más ayuda que su fuerza de voluntad y su deseo de crecer y desarrollarse. Ese empuje de las mujeres gallegas anónimas que nos han allanado el camino a las mujeres de hoy día ha permitido que en la actualidad sobresalgan figuras femeninas en el mundo académico, en la esfera política, y en prácticamente todos los ámbitos profesionales. No obstante, queda camino por recorrer. Hay más mujeres que hombres en Galicia y, por tanto, hay que favorecer que esas mujeres desarrollen todo su potencial personal y profesional. Con todo, siguen existiendo sutiles y no tan gráciles barreras que se empeñan en impedirlo; lo que, por causas demográficas conocidas, redunda en perjuicio de Galicia. En los niveles educativos más altos somos testigos de que son las chicas quienes, en cuanto surge un problema familiar, son llamadas de vuelta al ho-

gar para cuidar ancianos, o acompañar a viudas, frustrando así investigaciones y doctorados. En esta comunidad con vestigios conservadores, perdura la presión para que se conviertan en esposas y madres, sin respetar siempre la voluntad de las jóvenes, ni facilitarles compatibilizar vida familiar y profesional. A las que ya son madres y profesionales, incluso se les exigen imposibles, como destacar en el ámbito laboral a la vez que se les juzga por el grado de atención que prestan a la familia. En una población avejentada, en la que la esperanza de vida de las mujeres se incrementa, es indispensable un pensamiento para las abuelas; esas mujeres que protagonizaron el pasado y ahora se convierten en figuras indispensables en nuestros hogares; mujeres que cuidan de los más pequeños a la vez que contribuyen a sanear las maltrechas economías domésticas. Hay que felicitarlas a todas, reconocerles su gran valía, y pedirles que sigan haciendo Galicia.

42

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

O meu tesouro agochado, a miña terra

C ANDO ABRES OS OLLOS POLA MAÑÁ E VES COMO LOCE O SOL SOBRE A AUGA do mar, pousando pequenos reflexos enriba del, resulta alentador, móvete un sorriso. Despois de 32 veráns, a imaxe na miña mente desa es-

tampa do sol brillando enriba do mar da Ameixida, recarga as miñas pilas, atópeme onde me atope. É como un sopro de aire fresco que me devolve nese instante a Galicia. Coruñesa de nacemento e oleirense de adopción, a miña vida transcorre nestas terras. Aquí tiven a oportunidade de aprender, de ollar cara ao pasado, de pensar no futuro... de vivir. Síntome unha persoa afortunada, por ter a sorte de recalar aquí. Casualidade ou non, nacer en Galicia é unha experiencia única, que non todos poden vivir. Unha terra que,

Sandra Devesa

Diputada del PP en el Parlamento de Galicia

aínda que moitos non o crean, escribiuse con letras de muller. Un matriarcado, vestido de tons verdes e augas frías, unha natureza singular, que marca o carácter loitador das persoas galegas. Informática de profesión, empresaria dende que teño uso de razón, e amante da política, esa que serve de verdade para axudar as persoas. Non entendo a intransixencia e non comparto o radicalismo. Os acordos e a cooperación nos fan medrar, apórtannos mellores resultados. Temos moitas posibilidades de crecer e facer cre-

cer a nosa terra: Galicia. As persoas facemos camiño, e así conseguimos que a terra onde camiñamos sexa cada día un lugar con máis futuro. A miña terra deixoume ir recorrendo o meu camiño no profesional e no persoal, sendo moi benevolente comigo. Teño moitos colegas que me preguntan como é que sigo aquí, porque non mudo a miña perspectiva e me traslado a outro lugar, con máis opcións, con outros aires, con mais habitantes... “o teu carácter necesítao, crecerás como persoa...”. É posible... A verdade é que o pensei,

non o vou negar... Galicia serviume de motor de arranque, de punto de partida para ser eu mesma. Quizais a miña xuventude colabore, tamén pode ser que este tempo novo onde estamos interconectados co mundo sen darnos conta bote unha man. Pero o certo é que aquí encontrei un lugar onde traballar, onde realizar os meus soños, onde aprender dos meus erros e onde poder apostar por un mañá. Perdinme en mais dunha ocasión e atopeime noutras tantas. Aquí está a miña casa, non só porque estea a mi-

ña familia e os meus amigos, senón porque está a miña carreira profesional arraigada. Hai uns meses, un golpe do destino da man das decisión dos galegos abriume a porta da casa da palabra galega, o Parlamento de Galicia. Un tempo prezado, que me ensinou a ter paciencia, rigor e, sobre todo, altura de miras. A que se precisa para rematar de madurar, para comprobar que a grandeza da política, como da vida en moitos momentos, non é o como senón o para quen. A miña terra deume moito e permitiume mais. Por iso, o meu camiño está irremediablemente ligado a ela. Só un golpe do destino, que quizais xa estea en marcha, conseguirá desviar os meus pasos cara a outros lares, detrás do sorriso do futuro. Pero, aínda así, cada mañá cando o sol entre pola fiestra no meu espertar, esa imaxe do mar da miña praia, traerame sempre a ti, o meu tesouro escondido, a miña terra.

LUNES 25 DE JULIO DE 2016

EL CORREO GALLEGO

PUBLICIDAD

43

44

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

Carmen Acuña

Portavoz de Igualdade del Grupo Parlamentario dos Socialistas de Galicia

Nun país chamado Galicia

C

ómo podemos chamarlle “Galicia, a nosa terra” e ao mesmo tempo permitir cousas como estas: Que se busque camareira deste xeito: “Se necesita camarera para bar de pueblo, imprescindible trabajadora responsable, guapa y un poco puta, con un trato agradable con los clientes”. Que a un home e a unha muller se lle paguen salarios distintos por realizar o mesmo traballo, Que cada día nos xornais se poidan atopar cousas como estas na sección contactos “galega rubia 100 de peito enteira e compracente”. Que se utilicen luces de neón para publicitar os locais onde as mulleres vítimas da trata son explotadas sexualmente e que cada día miles de clientes consuman esa prostitución sen facer nin facerse preguntas e sen escoitar os lamentos desas mulleres Que se fale de conciliación cando tería que falarse de corresponsabilidade: a muller saíu da casa, a pregunta é que espera o varón para entrar. Non se trata de conciliar para que a muller poida traballar dentro e fóra, trátase de corresponsabilizar para que os

dous poidan traballar fóra e dentro coidando desa casa que debera ser un proxecto común. Que os gobernos nestas circunstancias: Ano 2007: 71 mulleres asasinadas pola violencia de xénero. Ano 2008: 84 mulleres asasinadas pola violencia de xénero. Ano 2009: 68. 2010: 85. 2011: 67. 2012: 57. 2013: 57. 2014: 59. 2015: 64 mulleres asasinadas segundo datos oficiais, decida suprimir a materia de Educación para a Cidadanía das escolas e impor a de Relixión. E que agora, “arrepentido”, pretenda implantar a educación en igualdade de forma voluntaria e impartida por profesorado sen formación específica. Que despois de ter en Galicia no ano 2015, sete mulleres asasinadas polo machismo e dous menores degolados, o Goberno decida modificar a Lei Autonómica sobre Violencia de Xénero só para modificar unha disfunción administrativa –que xa tiña que ter eliminado hai tempo pero que ata o de agora sempre negara– pero deixando fóra das axudas económicas que perciben as vítimas aos seus fillos e fillas, tamén vítimas. Mentres está a nai, esta reparte a axuda económica que percibe cos seus fillos tamén maltratados, pero cando a nai é asasinada, eses fillos e fillas vítimas da mesma

violencia quedan sen nai e sen nada. Que Feijóo ao chegar á Xunta baixara o orzamento para a igualdade de 60 millóns a tan só doce, e que despois de levar oito anos no Goberno recortando as medidas destinadas á promoción da igualdade, agora que remata a lexislatura queira lavar a cara cambiando a Lei contra a Violencia para non mudar nada, propoñendo axudas económicas para mulleres vítimas da trata pero sen molestarse sequera en adaptar o procedemento administrativo para a súa solicitude ás circunstancias nas que se atopan esas mulleres, o que na práctica imposibilitará o acceso. Ante este panorama, as galegas e os galegos deberiamos pararnos a pensar se podemos consentir cousas como estas e se podemos seguir apoiando a gobernos que xestionan desta forma a igualdade entre as persas, entre os homes e as mulleres, nun país chamado Galicia.

ta seguen sendo os retos do futuro. Se botamos unha ollada ao pasado, podemos comprobar que Galicia é unha terra de mulleres valentes que, con esforzo, sacrificio, traballo e superación ante a adversidade, destacaron e acadaron o recoñecemento en tódolos eidos da sociedade, pero de xeito significativo na defensa dos dereitos da muller. De igual xeito, quero homenaxear as mulleres anónimas que non aparecen nos libros de historia nin teñen recoñecemento social, pero que traballan a diario para acadar unha sociedade máis xusta e igualitaria. Unha cousa é certa: A historia de Galicia é a historia das súas mulleres. Levamos moito camiñado pola senda axeitada, pero o camiño non rematou.

Diutada del PP en el Parlamento de Galicia

As Redeiras

A

MIÑA VISIÓN COMO MULLER, TENDO PRESENTE A MIÑA PROCEDENCIA mariñeira, ten como referencia dun modo especial ás redeiras, que recibiron a Medalla de ouro ao Mérito Profesional. Todo un recoñecemento a un dos oficios máis antigos da Galicia mariñeira. O Boletín Oficial do Estado publicaba o Real Decreto que oficializa esta condecoración, a proposta da ministra de Emprego e previa

Diputada del PP en el Parlamento de Galicia

Galicia en Feminino

ON É DOADO DESCRIBIR, EN POUCAS PALABRAS, O PAPEL QUE desempeñou e desempeña a muller na historia de Galicia. A senda larga e tortuosa,

non discriminación por razón de sexo significou a incorporación das mulleres a tódalas areas de influencia e toma de decisións da vida social, económica e política deste pais. Estando actualmente representadas en todos os ámbitos da sociedade e en todos os sectores produtivos. Polo tanto, as mulleres que hoxe tomamos o relevo na defensa dos dereitos das mulleres como as que o fagan no futuro, temos unha débeda histórica de gratitude coas que en tempos difíciles loitaron contra a adversidade e non puideron ver os logros acadados. É certo que o avance foi espectacular en textos lexislativos, leis de igualdade, discriminación positiva, etc. Pero acadar a igualdade real e efectiva entre mulleres e homes, e loitar contra a sen razón da violencia machis-

Berta Pérez Hernández

Rosa Oubiña

N

deliberación do Consello de Ministros. Sen dúbida estamos ante unha distinción que recompensa o excepcional traballo que desde fai máis dunha década desenvolve o principal colectivo que as agrupa en Galicia: a Federación de Redeiras Artesás O Peirao, onde día a día traballan no obxectivo de acadar o recoñecemento da igualdade de dereitos nunha actividade que non estaba considerada profesionalmente como merecía. Nas súas mans, fabrican e poñen a punto as redes de pesca, unha profesión de gran tradición na que prima a artesanía e o xénero feminino. Son o primeiro eslavón dunha longa cadea, a do sec-

tor marítimo-pesqueiro, que constitúe todo un símbolo do patrimonio cultural de Galicia, pero tamén o exemplo máis evidente do esforzado traballo que o mar esixe. Ao longo dos últimos anos o colectivo profesional das redeiras artesás de Galicia ten acadado, co apoio da Administración, importantes avances en materia de formación, no obxectivo de avanzar na diversificación profesional da súa actividade, na mellora da comercialización dos produtos que elaboran e explorado novos camiños para expresar tanto talento galego. Quedan pasos por dar, por suposto, como puiden coñecer a través da dirección da Federación galega ao longo dos últimos anos, tales coma combater o intrusismo, fomentar a prevención de riscos laborais e acadar a posibilidade de acceso aos coeficientes redutores por xubilación. Pero Galicia hoxe protexe e defende ás mulleres que dedican a súa vida ao mundo do mar con convicción e firmeza.

que as mulleres na historia tiveron que percorrer para transformar a sociedade machista, que lles negaba dereitos pero lles impoñía deberes, aínda non rematou. Mais ese esforzo deu os seus froitos: acadar o cambio social que supuxo o recoñecemento legal dos dereitos das mulleres. O recoñecemento do principio de igualdade de xénero e

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

45

{ apóstolo 2016 }

A Compostela que quero máis

c

heguei a Compostela no outono de 1988. Cheguei con outras ducias de miles de estudantes procedentes do rural galego, da eclosión demográfica dos setenta e das políticas públicas de educación, que permitiron que nos incorporásemos ao sistema público de educación con bolsas suficientes, aínda que tardías, e nos convertésemos na primeira xeración de galegas e galegos que accediamos á universidade masivamente. A Universidade de Santia-

go de Compostela era o principal investimento para moitas familias galegas, que pensaban que era mellor forma de progreso e desenvolvemento socioeconómico para os seus fillos e fillas. Naquela altura, a Universidade non era unicamente o espazo de formación académica e profesional. Na USC e na cidade de Compostela demos os primeiros pasos como estudantes, como persoas adultas, como cidadás conscientes de sermos parte dunha sociedade e dunha cultura propias que se nutría da memoria e historia dun pasado moi vivo caracterizado pola represión e a falta de liberdades e oportunidades e que estabamos preparándonos para soñar e construír outro futuro ben diferente.

Concha Fernández Concelleira de Políticas Sociais en Santiago de Compostela

Nese tempo coñecín a maioría das persoas importantes na vida persoal, social e política da miña xeración. Coa conciencia clara das nosas orixes e posibilidades, participamos da construción dun movemento estudantil transversal, arraigado na nosa historia e cultura e proxectado ao mundo. Participei activamente na conformación de comisións culturais, organizacións de cooperación e desenvolvemento e movementos antimilitaristas. E, por suposto, foi nos primeiros grupos de mulleres da USC onde empecei a miña construción feminista e comecei a pór os lentes violetas para mudar a mirada sobre o mundo local e global. Todo isto acontecía nunha

Compostela que estaba deseñando e planificando o primeiro Plan Especial, para a protección e desenvolvemento do seu máis prezado patrimonio despois de ter sido merecedora do recoñecemento como Cidade Patrimonio da Humanidade. A vitalidade e balbordo da vida universitaria non podía ter mellor escenario e procuraba atopar o seu espazo, non sempre de forma amable e tranquila, no relato de cidade que se estaba proxectando ao mundo: a Compostela Patrimonio da Humanidade, a Compostela universitaria, tamén a Capital Europea da Cultura. Dende aquela, Santiago de Compostela é a miña cidade de adopción, a cidade na que quero vivir e na quero que crezan os meus

fillos. Por iso, hai algo máis dun ano cando un grupo de mulleres e homes, que compartiramos soños e experiencias na universidade dos anos noventa, liderados por Martiño Noriega, me propuxeron que formase parte de Compostela Aberta e que apostásemos honestamente por recuperar o relato desta cidade e sacala da escuridade e penuria que vivira os últimos anos; recuperei a ilusión e moitos soños de cando fun estudante. Era o tempo de devolver todo o que en Compostela aprendemos e imaxinamos, cando tiñamos toda a enerxía, toda a ilusión e todo o futuro para conquistar. Cara a cara, boca a boca, contamos cal era o noso compromiso honesto e sincero coa nosa cidade, co noso concello e co noso país. Compostela ten que recuperar a centralidade e capitalidade que lle corresponde, ser o faro que ilumine e oriente os camiños da identidade galega e a proxección internacional de Galiza. Sen complexos, con humildade e humanidade. Coa autoestima alta e a mirada clara proxectada ao mundo.

Colocamos os lentes lilas, da igualdade e xustiza social, para pensar e participar no relato de cidade, para recuperar a política para as persoas, mostrar que é posible estar e facer política de xeito distinto, investindo en mellorar a vida das persoas, poñendo en primeiro lugar as políticas socias para quen sofre os rigores da crise e dos recortes, para encher de cultura e vida as nosas rúas, cooperar coa nosa universidade para producir coñecemento e innovación. Temos empeño en que o noso concello sexa máis saudabe, amigable e inclusivo. A Compostela que eu quero máis é aberta, diversa e solidaria, culta e musical, chea de vida e cor. Debémosllelo a tantas mulleres e homes, agora cando escribo veñen á miña memoria as Irmáns Fandiño Ricart, as dúas Marías, que aínda sufrindo todas as penalidades da represión non deixaron de pasear as rúas de Compostela e engalanarse con vestidos coloridos enchendo de luz e cor a Compostela que quero máis.

46

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

Galicia: un crisol de concellos

C

ANDO O XORNAL EL CORREO GALLEGO fíxome a proposta de participar nesta edición especial con ocasión da celebración do Día de Galicia, sentinme honrada pola consideración que iso supón e dende estas páxinas felicito a este medio non só polo recoñecemento á nosa autonomía, senón por achegar un valor

engadido en materia de xénero, á igualdade de oportunidades, concedendo un espazo á muller nun eido, o da opinión, que non se caracteriza, habitualmente, pola paridade. Pensando no futuro da nosa autonomía non tiven dúbida sobre o enfoque: o mundo local. Por varias razóns, pero a máis importante a necesidade de propoñer no futuro inmediato o encaixe da definición dun modelo local galego. A comunidade autónoma precisa dos concellos, e os concellos da comunidade autónoma, o progreso só será posible si traballan xuntos na procura dos obxetivos para Galicia. Coa aprobación do Estatuto de Autonomía de Galicia no ano 1981 iniciábase

Mª Concepción Campos Acuña Secretaria del Concello de Vigo y Presidenta de la Red Localis

un camiño marcado polo recoñecemento constitucional de Galicia como nacionalidade histórica. Sentábanse as bases para a construción da nosa autonomía. Pero pouco se ten beneficiado o mundo local galego deste recoñecemento constitucional, máis alá da referencia á parroquia e á comarca como entidades locais propias. No marco da construción de Galicia, como comunidade autónoma, as entidades locais galegas non obtiveron o protagonismo que merecen, tanto pola súa configuración legal como polo seu papel fronte aos cidadáns, como vértice sobre o que debe xirar toda a actividade pública. Galicia conta con 314 concellos, nos que resi-

den máis de 2,7 millóns de habitantes. A través da diversidade municipal podemos diferenciar moitas Galicias. A Galicia rural, a Galicia urbana, a Galicia industrial, a Galicia do mar. Un potente sector industrial vinculado claramente ao mar e á automoción, e tamén un sector gandeiro, pilares transversais no desenvolvemento económico, sen esquecer unha historia moi vinculada ao campo. A existencia de múltiples núcleos rurais, a dispersión xeográfica e o envellecemento poboacional son elementos que configuran a diferencia de Galicia fronte a outras comunidades. Proba diso é o rural galego, que representa o 75 % do territorio pero que tan só conta co 25 % da poboación e menos do 20 % do PIB, tal e como remarca o Foro Económico de Galicia. A gravidade da crise económica dos últimos anos esixe un enfoque no que Galicia ten que apostar por un marco de xestión pública baseado en distintos valores, no que se reforce a lexitimidade dos represen-

tantes públicos en garantía da rexeneración democrática das institucións, unha maior participación cidadá orientada ao goberno aberto e o desenvolvemento dunha Galicia dixital. Sen esquecer a importancia da mellora nos sectores estratéxicos para a mellora no emprego e na economía. Máis alá de disquisicións sobre a necesidade de modificar ou non o Estatuto de Autonomía, a autonomía de Galicia debe servir para construir máis autonomía. Para reforzar os vínculos de identidade que marcan demandas sociais específicas, para garantir a efectiva igualdade dos galegos e galegas con independencia do Concello no que se teñan asentado, tal e como sinalamos dende Red Localis. Autonomía que tamén debe ter o seu reflexo nun sistema de financiamento propio para Galicia, en xeral, e para os concellos galegos en particular. Para ofrecer unha resposta propia aos problemas derivados da nosa singularidade, adoptando aquelas medidas que permitan optimizar o noso potencial como

pobo, cunha cultura, lingua e sinais de identidade propias e procurando a mellora económico e social, e, en particular, para facilitar o ámbito da xestión local. Pois entre o Concello de Vigo, o máis poboado de Galicia, con 298.098 vecinos, a Negueira de Muñiz, o menos poboado, con 211 habitantes, ábrese unha fenda que os veciños e veciñas non teñen que padecer. A diferenza entre as sete grandes cidades e os demais concellos esixe o recurso a instrumentos como a administración dixital, a construción de redes colaborativas e a optimización de recursos mediante economías de escala, que podería garantir que non teñamos galegos de primeira clase e galegos de segunda clase. Galicia e os seus concellos teñen un gran futuro por diante. Pronto dará inicio un novo mandato autonómico: 2016-2020, a décima lexislatura. Agardemos que sexa aquela na que a autonomía galega complete a súa construción co arranque definitivo do mundo local galego.

LUNES 25 DE JULIO DE 2016

EL CORREO GALLEGO

PUBLICIDAD

47

48

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

Carmen Gallego

Portavoz Política Social Grupo Parlamentario del PSdeG

N

Unha sociedade igualitaria

o es economía, es ideología, o título do libro escrito por varios membros de Economistas Frente a la Crisis, reflicte perfectamente o que fixeron os gobernos conservadores en Europa, España e Galicia aproveitando a crise económica. Unha etapa de “falsa austeridade” da que o goberno de Núñez Feijóo foi pioneiro, para que a cidadanía aceptase con resignación os profundos recortes que precarizaron o estado do benestar e empo-

Galicia ten apelido de muller

G

alicia ten apelido de muller A situación na que se atopan 1,4 millóns de galegas, pode coñecerse facendo algo tan sinxelo como darnos un paseo polas rúas de calquera das nosas cidades. Se levantamos un pouco a vista e nos fixamos nos nomes das rúas, resultaranos moi difícil

breceron á maior parte dos galegos e das galegas. Hoxe temos os peores datos dende que existen estatísticas en fogares nos que non entra nin un só euro. Máis de 38.000 familias galegas non teñen recursos e unha poboación superior ás 600.000 persoas viven en Galicia en risco de pobreza ou exclusión social. Agora que se achegan as eleccións autonómicas de novo a dereita pretende trasladarnos a falsa idea de que, superado o peor da crise económica, o goberno xa pode volver a inxectar diñeiro público no que chaman “política social”, que en realidade é “política de beneficencia, de caridade”. Para iso se mudan

os equipos ao fronte das consellerías de marcado carácter social (Sanidade e Política Social) e se anuncian plans, estratexias e proxectos cuxo soporte orzamentario non recupera, nin de lonxe, os máis de oito puntos que perdemos en orzamento en materia de política social dende que goberna o Partido Popular en Galicia. Todo está perfectamente articulado para que as persoas teñan menos dereitos e máis dependencia dos gobernos. Primeiro se adoptaron as medidas que reduciron a capacidade adquisitiva das familias: eliminaron a gratuidade dos libros de texto, introduciron o copago nas menciñas, quitaron máis de 400 fármacos de uso común do catálogo de menciñas. Isto supuxo un incremento nos prezos deses fármacos brutal, que impactou de xeito moi importante nas persoas xubiladas e nas persoas enfermas crónicas, principais consumidores. Paralelamente se desvincularon as pensións do IPC, conxelouse o Salario Mínimo Interprofesional, recortáronse

Noela Blanco Rodríguez Viceportavoz do Grupo Parlamentario dos Socialistas de Galicia

atopar algunha placa con nome de muller, e case se pode considerar misión imposible que algunha delas estea en centros de actividade, de comercio ou históricos das cidades. A Universidade de Vigo publicou unha investigación na que se determinaba que por exemplo en Ourense, das 348 rúas con nome de persoa, só 56 son femininos, o 16 % do total. Destas 56 vías con nome de muller recollidas no rueiro ourensán, o 48 % fan referencia a figuras relixiosas, e outro 21,5 % está

referido a seres mitolóxicos. Só un 10 % alude a escritoras ou humanistas, e unicamente se atopou unha rúa con nome de científica, e outra co nome dun personaxe histórico feminino vinculado á cidade. Ourense non é un caso illado, en todas as cidades galegas as rúas teñen maioritariamente nomes de homes. Non hai persoeiras ilustres cuxa contribución ao pasado ou presente do noso país mereza tal recoñecemento? Tras 53 anos celebrando o Día das Letras Galegas, a

en duración e contía as prestacións por desemprego. E nos últimos anos incrementáronse de xeito brutal os copagos asistenciais para as persoas usuarias de servizos sociais tales como o servizo de axuda no fogar, centros de día, escolas infantís, as residencias tanto de persoas maiores como de persoas con discapacidade e as prestacións da Lei de Dependencia. Ata tal punto que milleiros de familias galegas xa optaron por levar de novo aos seus fogares a persoas que estaban en residencias ante a imposibilidade de afrontar os elevados copagos. A única acción que o goberno Feijóo puxo en marcha para loitar contra a pobreza e a exclusión social, a Lei de Inclusión, está, dous anos despois de ser aprobada no Parlamento de Galicia, sen aplicar, a pesar de que establecía un prazo máximo de seis meses para o seu desenvolvemento. E a Renda de Inclusión Social de Galicia apenas chega a 10.000 persoas usuarias fronte a eses máis de 38.000 fogares nos que non entran ingresos.

A lista de espera da concesión de servizos ou prestacións pola Lei de Dependencia é a máis alta das CCAA de España e morreron xa milleiros de persoas co dereito recoñecido sen chegar a percibir ningún tipo de prestación. No mellor dos casos, cando as persoas con dereito a percibir prestacións económicas pola Lei de Dependencia son notificadas pola Xunta de Galicia, é para dicirlles por carta que os atrasos que se lle deben dende o 2009 non remataran de cobralos ata o ano 2024. Este cóctel é o que produce nas familias galegas o empobrecemento actual contra o que o goberno galego non está actuando na raíz do problema. Non se restitúen os dereitos, póñense parches puntuais que poderán dar réditos electorais pero non facer unha sociedade máis igual. A desigualdade medrará namentres os gobernos conservadores actúen con estas políticas que a través da devaluación interna e a precarización do Estado de benestar están incrementando a pobreza.

Esta sociedade cada vez máis desigual será moi difícil de recuperar, porque o custo de sacar da pobreza e da exclusión ás persoas que se atopan nesta situación é moito maior que o mal entendido “aforro” que supuxeron estas políticas e, en moitos casos, a situación tornase irreversible. A oportunidade de cambiar este modelo por outro que aposte pola economía ao servizo da cidadanía darase de novo este outono, se os que temos a obriga de presentar unha alternativa seria somos capaces de trasladar un proxecto de país que Feijóo nunca tivo, un proxecto modernizador que poña en valor o mellor de nós, que respecte e mellore o marco competencial, o Estatuto de Autonomía, que aproveite a vantaxe de contar cunha lingua e cultura propias e que aposte polo coñecemento, pola educación e a innovación. Que o Día Nacional de Galicia sexa un día de celebración e de reivindicación dunha sociedade máis xusta e máis igual, radicalmente igualitaria.

Real Academia só atopou espazo no calendario para poñer en valor o latexo material da actividade intelectual, e o compromiso coa nosa lingua de tres mulleres. Por qué non se recoñeceu durante todos estes anos a contribución de máis mulleres á nosa cultura? A distinción de honra que significa a entrega das Medalla de Ouro de Galicia é un bo exemplo de que a muller non so foi borrada coma narradora suxeito de enunciación, senón que tampouco aparece como obxecto do enunciado, coma protagonista da vida social, cultural, e política da cal nunca deixou de participar. Se facemos balance decatarémonos de que durante as tres décadas nas que se leva facendo entrega desta distinción, de 69 entregadas ata o de agora, 18 foron para entidades, 50 para homes, e tan só unha muller, a históri-

ca dirixente do PP Loyola de Palacio, recibiu este recoñecemento. A análise destes datos non pode ser máis negativa, a invisibilización das mulleres nos eidos sociais, artísticos ou de calquera outro que destacaron polo seu servizo ao pobo galego, son unha mostra máis da discriminación que sufrimos, o que resulta de especial gravidade se temos en conta que este recoñecemento o outorga o executivo, o goberno de todos os galegos, que debera ser tamén de todas as galegas. En todos estes casos, se non se nos nomea, non se pode recoñecer a nosa contribución a esta terra, e o peor de todo, nin sequera se nos ve, quedando así unha parte do que somos coma país totalmente oculto aos nosos propios ollos. Durante estos últimos meses

ás mulleres do cerco visibilizáronse saíndo “a flote”, ante a pasividade e o desprezo do goberno de Feijóo e de Rajoy, para poñerse ao fronte de mobilizacións históricas no noso país. Asomaron a cabeza entre as ondas do desemprego e da escasa rendibilidade da pesca na maioría dos casos practicada polos seus pais, fillos, e parellas, e case nunca por elas mesmas, para ser protagonistas da loita non soamente dun sector, senón de todo un pobo. Mentres os sucesivos gobernos de dereitas fixeron sempre que Galicia tivera apelido de muller, as do cerco, e moitas outras poñéndose en primeira liña de distintos eidos, e loitando pola igualdade real e efectiva de dereitos, contribúen a que Galicia poida ter algún día nome propio de muller.

LUNES 25 DE JULIO DE 2016

EL CORREO GALLEGO

PUBLICIDAD

49

50

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

Galicia dende un curruncho da Barbanza

C

ANDO ESTÁS FÓRA DESTA TERRA E ESCOITAS: ¿GALLEGA, verdad?, un sorriso espontáneo xorde co sentimento de amor ás propias raíces. Galicia é a terra na que fixen o camiño da miña vida: aquí nacín, crecín e formei unha familia nun pequeno recuncho da Barbanza, na parroquia de San Martiño de Oleiros. Crieime nos costumes e nas tradicións do meu contorno, e nuns valores cristiáns, que deixaron pegada no máis fondo do meu ser. Esta terra forte e rica en paisaxes naturais, cunhas postas de sol de extraordinaria

beleza, onde en contacto coa natureza te ves diminuta ante tal marabilla de contrastes de mar aberto batendo contra as rochas e esa calma das rías, entre ese discorrer tranquilo das augas dos ríos e a riqueza de árbores nos montes, eses prados verdes que contrastan co azul do ceo. Esta terra é un sentimento, un sentimento de pertenza porque aquí teño as raíces da miña vida. Cando volto a mirada atrás ese sentimento faise máis forte e énchome de orgullo pola transformación que experimentou nos últimos anos, orgullo por ser capaces de afrontar os fortes cambios que se produciron a unha velocidade vertixinosa. Lembro de cativa que para ir a Santiago o 25 de xullo saiamos tres horas antes para poder escoitar a misa na Catedral. As vías de comunica-

Mª Herminia Pouso Maneiro Deputada do PP no Parlamento de Galicia

ción nada tiñan que ver coas que temos na actualidade, conectados con Santiago pola AG-11 e a AP-9. Lembro cando tiñamos que ir ao Hospital de Santiago para todo, e hoxe temos aquí o Hospital Comarcal da Barbanza, que é ademais un exemplo de solidariedade pois foron os veciños da miña parroquia quen mostraron toda a súa xenerosidade ao cederen os seus terreos do monte comunal para construílo. Lembro tamén cando no ano 1988 sufríamos restricións de auga, problema superado coa a traída da auga do Ulla. Lembro cando ao Instituto de Ribeira acudían os estudantes da Pobra, Boiro e Porto do Son, porque non tiñan centros. Lembro aqueles veráns nos que sendo rapaza iamos ás Dunas no Parque Natu-

ral a baixar a rolos pola area, nun contorno no que fomos capaces de conxugar o ocio e o aproveitamento coa súa conservación e mantemento. A conservación do medio ambiente e do bo estado das nosas augas precisa tamén de infraestruturas como as depuradoras de Corrubedo e Couso, para preservar a riqueza do mar e garantir a calidade dos seus produtos. Galicia avanzou, e avanza con paso firme e seguro dentro de España e da Unión Europea. Pero hai retos que superar. A caída de nacementos e o avellentamento da poboación precisa políticas que lle faciliten á mocidade a oportunidade de desenvolver aquí o seu proxecto de vida; atender as nenas e os nenos en escolas infantís mentres os pais e as nais traballan; protexer fiscalmente aqueles que apostan

por dar máis futuro a esta terra con novos nacementos; apoiar as familias... A Unión Europea trouxo esixencias normativas que provocaron a desaparición de pequenas explotacións gandeiras por falta de competitividade e sen relevo xeracional, e o abandono das terras de cultivo, desaproveitando un enorme potencial de riqueza. No sector do mar reduciuse o número de barcos e de persoal, e precisamos defender no marco comunitario os estudos que avalen a nosa pesca como o modelo sustentable que é, garante da conservación das especies. O sector turístico está pouco desenvolvido na comarca do Barbanza. As administracións deben salvagardar os recursos naturais e crear infraestruturas que fagan máis atractiva a nosa oferta. Co traballo conxunto entre o sector público e o privado acadaranse obxectivos. Os paseos marítimos, o Miradoiro da Pedra da Ra, o parque periurbano de San Roque, o Castro da Cidá, rutas de sendeirismo ou paseos fluviais de Ribeira axudan a visitar e investir no sector turístico. O

obxectivo final é a creación de emprego e riqueza, unha sociedade máis xusta na que todos teñan oportunidades laborais, e facer posible a sostibilidade das políticas sociais que garantan o benestar das persoas. Galicia é ilusión e é esperanza, porque esta terra ten todo para triunfar e facer o bo camiño. Somos un pobo auténtico, respectuoso, amante da nosa cultura e das nosas tradicións, responsables e loitadores, conscientes de que non importa o lugar no que esteamos, senón que sentimos a responsabilidade de que todo canto facemos se identifica con Galicia e que de todos nós depende que sigamos avanzando. Estou convencida de que son retos alcanzables, faremos o camiño do progreso en paz e baixo a protección do Apóstolo Santiago, coma os peregrinos. É ese Camiño o que pon a Galicia no mundo, en Europa, en España, pero ante todo ponnos a Galicia no corazón. Espero chegar ao final do camiño coa satisfacción do deber cumprido de ter contribuído ao avance e progreso desta terra. Feliz día de Galicia!

COOPERATIVA LEITEIRA PICO SACRO, s.c.g Feliz Día de Galicia Lestedo - Tel. Fax.: 981 50 32 75 - 15881 BOQUEIXÓN (A Coruña)

LUNES 25 DE JULIO DE 2016

EL CORREO GALLEGO

PUBLICIDAD

51

52

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

El Camino: reflexión desde el arte contemporáneo

P

EL AÑO 1994, TUVE LA OPORTUNIDAD DE LLEVAR A CABO un proyecto expositivo para el CGAC que tenía como principal argumento la reflexión en torno a ese itinerario secular europeo que es el Camino de Santiago. La idea se materializa en una exposición que, con el título de Itinere, se inaugura a finales de ese mismo año. Lo primero que se consideró fue la intención de situar el Camino en un plano de vanguardia y ofrecérselo como motivo de conocimiento a una serie de artistas y fotógrafos que por su trascendencia internacional y significado

pudiesen sentirse atraídos por la grandeza de ese recorrido milenario. El Camino no supone solamente un recorrido, sino que lleva implícita la existencia de un conjunto de elementos como la geografía, el paisaje, el propio viaje a través del territorio elegido y las experiencias que provoca en el ánimo del viajero. Tiene un principio y un final, y el fruto de lo vivido ha de ser transformador. Partiendo de la base de esas cuestiones, se invita a los siguientes artistas a participar: Magdalena Abakanovic, Per Kirkeby, Markus Lupert, Georg Baselitz, Richard Long, Mario Merz, Aiko Miyawaki, Guillermo Kuitca, Eduardo Chillida, Antoni Tàpies, Juan Navarro Baldeweg, Grisha Bruskin, Francisco Leiro, Antón Lamazares, Alberto García Alix y Koldo Chamorro. No todos habían tenido la

Jeanne Picard

Delegada de Stop Accidentes en Galicia

L

Tragedias

os mal llamados accidentes de tráfico, porque sabemos que se pueden evitar en un 90 %, representan para

nuestro país una verdadera catástrofe económica, uno de los más graves problemas de salud pública y un drama humano imposible de cuantificar. No hay palabras para describir el dolor de las familias, la ausencia de un ser querido, el silencio de la habitación vacía que invade la casa. El ultimo abrazo, la

oportunidad de conocer el significado del Camino, pero muy pronto intuyeron su grandeza, se interesaron y descubrieron con entusiasmo su enorme valor histórico, artístico, espiritual y religioso. La situación sería, a la vez, un pretexto para un acercamiento a Galicia, a Santiago de Compostela, así como la posibilidad de diálogo con un nuevo espacio arquitectónico que nacía en aquellos momentos con una clara vocación internacional. Todo ello, sin duda, va a tener una influencia extraordinariamente positiva en la colaboración recibida. Los artistas entienden el esfuerzo que supone aportar al debate creativo propuestas individuales que parten de variados planteamientos, siempre en relación con ese pensamiento inicial: la interpretación y representación

acerca de un trayecto europeo, una historia marcada por los acontecimientos del pasado, su geografía, su paisaje, el diálogo con la tierra, su misticismo, su religiosidad, la observación, la percepción del cosmos, la llegada final a un punto extremo, el finis terrae que mira hacia América, la Catedral de Santiago de Compostela. Todo resultaba enormemente atrayente. Al mismo tiempo, por medio de las obras de los artistas, cabría la posibilidad de constatar cómo desde escenarios internacionales se proponen nuevos argumentos, desde cada individualidad, que ayudan a clarificar el sentir del arte ante los problemas que muestra la sociedad en aquellos momentos y que no son ajenos a los que se viven hoy en día; los contrastes entre las civilizaciones, los aspectos de una sociedad cambiante, que se transforma a cada minuto, altamente tecnificada, frente a los eternos temas humanos que siempre están en el fondo de toda creación artística. El conjunto de obras que dieron sentido a dicha exposición mantuvieron en su esencia aquellos aspectos derivados de la grandeza del Camino y de su interpretación y sentir. Parte de ellas fueron selec-

cionadas por su sintonía con algunos de los principios deseados; otras fueron realizadas específicamente para determinados espacios del edificio, teniendo en cuenta la personalidad del proyecto de Álvaro Siza, considerando el lugar, la historia, la ciudad de Santiago, la espiritualidad e inherencia del itinerario jacobeo. Dentro de esos principios se seleccionaron obras de Georg Baselitz, Eduardo Chillida, Antoni Tàpies, Per Kirkeby, Grisha Bruskin, Richard Long y Magdalena Abakanovic, bajo la cuidada supervisión de todos ellos. Antón Lamazares y Markus Lupertz crearon una serie de piezas, a raíz de sus respectivas poéticas, y construyeron su particular ruta, bien desde un plano legendario o desde un ámbito más personal e interior. El artista argentino Guillermo Kuitca, en línea con su obra, en la que el carácter conceptual y objetivo de las plantas arquitectónicas se contrapone a sus propias experiencias, realiza dos obras basadas en los planos de Compostela y el CGAC. Por su parte, el pintor y arquitecto Juan Navarro Baldeweg se involucra en la creación de una obra que rememoraba

antiguos trabajos suyos de los años setenta, Luz y metales, para adentrarse de nuevo en el estudio de elementos tales como el aire y la luz. La referencia a la ciudad de Compostela, núcleo en el que todavía perviven sus más específicas esencias, tuvo en la obra Entre hortas del escultor cambadés Francisco Leiro una forma de expresión de algo que le pertenece. Cuenta la tradición que la ciudad de Compostela nació de un milagro; el hecho histórico se confunde con la leyenda, late la cercanía a lo trascendente. La histórica escultora japonesa Aiko Miyawaki elige el vestíbulo del edificio para configurar una pieza sutil y ligera “que liberase el peso de la escultura” con el fin de expresar un espíritu sin cadenas. Mario Merz se desplazó durante unos días a Compostela para concluir personalmente el proyecto ideado, un extraordinario igloo, Lo spazio e curvo o diritto?, que integraba materiales de Galicia, como la pizarra y el granito. El artista milanés supo entender las diferencias de este finis terrae milenario que, según sus palabras, “no es América, ni Roma, ni Asia, sino un lugar en el que aún pervive una cultura particular”.

última sonrisa nos acompaña ya para siempre solo en los recuerdos. Son tragedias inesperadas, violentas, que rompen la vida de seres inocentes o dejan mal heridos a miles de personas. No hay palabras para expresar el dolor de una familia, de una madre que nadie sabe nombrar… ¡no somos viudas, ni huérfanas, no somos nadie! Sin embargo, la sociedad sigue indiferente, pensando a mí no me va a pasar. Todos podemos ser víctimas de una verdadera pandemia a nivel mundial, reconocida así por la OMS, donde más de 1.300.000 personas cada año rompen su vida, 50 millones de personas quedan

heridas, la gran mayoría jóvenes llenos de proyectos e ilusiones, víctimas inocentes del comportamiento criminal de muchos conductores. Ante este escalofriante drama humano fuimos también fundadores de la Federación Iberoamericana de Asociaciones de Víctimas contra la Violencia Vial, (Ficvi). No nos mueven sentimientos de fatalidad ni de resignación, sino de rebeldía y de denuncia responsable para prevenir y reivindicar nuestros derechos exigiendo responsabilidad a las instituciones y a todos los sectores implicados, porque de la vida todos somos responsables. Ante la falta de información

o la mala información las familias sufren su drama en soledad, y Stop Accidentes ofrece una asistencia integral a todas las familias para acompañarlas en el día después con apoyo emocional, y orientación psicosocial y jurídica, porque necesitamos una justicia reparadora para las víctimas, reeducadora para el infractor y preventiva para la sociedad. También desarrollamos con espíritu crítico y creativo una labor solidaria y de participación ciudadana dispuestos a construir juntos la cultura de la seguridad vial con los valores de la convivencia y del respeto a las normas, concienciando a la sociedad en

general. Representa unos de nuestros objetivos que llevamos a cabo con múltiples actividades, por ejemplo, en los centros escolares promocionando el camino escolar con el proyecto A.N.C.A.S. Nuestro programa educacional La seguridad vial, un valor para la convivencia, se extiende a todos los colectivos, mayores y jóvenes infractores. Debemos priorizar la movilidad de los ciudadanos con seguridad sobre cualquier otra consideración, y comprometernos conjuntamente a actuar y defender los valores de la solidaridad, la convivencia y el respeto a la vida de los demás. Somos el motor del cambio.

Pilar Corredoira Historiadora de Arte Contemporáneo

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

53

{ apóstolo 2016 }

Compostela. Os mellores desexos

C

ompostela ten o pouso dos séculos e da pedra, e dos recunchos inesquecibles que son algo máis que beleza e patrimonio. Simbolizan o corazón dun pobo, de mulleres e homes, que impulsan un momento histórico que nos marcan novas rutas. Vivimos tempos históricos, tempos de mudanza nos que son precisos cambios profundos, transformacións imprescindibles para poder avanzar cara a unha sociedade máis democrática e igualitaria. Neste 25 de xullo, día de festa, celebración e reivindicación en Galicia, Compostela continúa a ser un espazo de lembranza onde permanecen anacos de biografías diversas. Dende as máis senlleiras e emblemáticas ata ás mais anónimas e comúns. Entre as primeiras, están as Irmandades da Fala que nos alumearon hai xa cen anos; Rosalía de Castro, que coa súa voz, cos seus versos, denunciou as inxustizas sociais, a marxinación de Galicia e, en especial, a opresión que sufrían as mulleres galegas. Unha compostelá senlleira que fixo que o Sar, un regato humilde e lixeiro, entrase no territorio do mito. E Ánxel Casal, editor e alcalde cuxo pecado por difundir as ideas libres procuroulle a morte. Unha morte a mans dos que odiaban todo aquilo que Casal significaba. Mais non debemos esquecer que Compostela está feita de persoas anónimas hospitalarias e abertas que dende hai séculos acollen a xente viaxeira que nos visita. Esta condición de cidade de acollida garante unha mirada plural e cosmopolita que fai que aumente o noso orgullo. Ese orgullo comprométenos a manter Compostela como un lugar único con valores específicos e universais. Para nós o 25 de xullo é o día dos mellores desexos, aínda que moitos prefiran agardar para iso ao 25 de decembro. O 25 de xullo inaugura cada ano o territorio do desexo. Todas lembramos a Alba de Gloria de Castelao na que se pide con urxencia un tempo novo. A relixión cristiá ten ese día reservado para solicitar os favores do Apóstolo no interior da basílica. Ao mesmo tempo, nas rúas adxacentes, ao aire libre e ao gozoso sol de xullo séntense os milleiros de voces reivindicativas e solidarias –en volume e sentimento– que expresan o desexo intenso

Marta Lois Concelleira de Igualdade en Santiago de Compostela

dun futuro máis libre, xusto e democrático. Hai un discreto ritual compostelán que consiste en escribir nun papeliño unha necesidade, un capricho ou un desexo. Despois dóbrase o papel e déixase, case clandestinamente, na capela da Corticela. Eu vou aproveitar este papel de xornal para expresar publicamente o meu desexo sen necesidade de rituais segredos.

Aspiro a unha sociedade libre das violencias machistas. Unha sociedade na que a igualdade real e efectiva de mulleres e homes no acceso aos recursos, no acceso aos servizos, no goce dos dereitos sociais, económicos, sexuais e reprodutivos sexa unha realidade. Unha sociedade na que se recoñeza o papel que realizan as mulleres. Estas seguen a estar ausentes, a

non seren recoñecidas en moitos espazos públicos nin formar parte das grandes homenaxes institucionais. Quero lembrarvos, facendo memoria, que apenas unha muller en trinta anos recibiu a Medalla de Ouro de Galicia, fronte aos cincuenta homes que a obtiveron. Semella que o noso non é aínda país para mulleres. É a responsabilidade de todos e todas que o sexa.

54

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

Concepción Burgos Portavoz de Universidade do Grupo Parlamentario dos Socialistas de Galicia

O papel da muller na universidade

O

acceso á educación universitaria é unha das mellores armas que temos as mulleres para acadar a igualdade e a nosa independencia mental e económica. Por outra parte, as universidades son institucións fundamentais para propiciar os cambios necesarios dos estereotipos de xénero que aínda hoxe seguen a definir aos roles sociais de mulleres e homes. Dende logo as nosas universidades están á altura das españolas e europeas neste reto, baste dicir que todas manteñen políticas activas de igualdade ao igual que a sociedade galega mantén uns estándares semellantes aos españois e europeos de acceso da muller á formación universitaria, tanto nos logros co-

mo nas deficiencias. Así, a proporción de mulleres nas aulas universitarias de Galicia é similar á da súa contorna, con unha presenza maior de alumnas que alumnos aínda que con notables diferenzas entre ramas de coñecemento, porque se as mulleres son o 66 % do alumnado en Humanidades, tan só representan o 32 % en enxeñerías e arquitectura. Pero a prevalencia da muller entre o estudantado, non se repite nos cadros de profesorado. Entre o persoal docente e investigador as mulleres son minoría fronte aos homes, e canto máis se ascende na escala profesional, menos profesoras hai. En termos globais, as mulleres son o 39 % do profesorado do Sistema Universitario de Galicia, e dende logo son minoría nos cargos directivos e de xestión. Aínda que estas porcentaxes parécennos escasas, a realidade é que a participación da muller na uni-

versidade non deixou de crecer nas últimas catro décadas, pero nos últimos anos, no seo da crise económica, as estatísticas están dando signos de cambio. Están mostrando que a tendencia ao crecemento da participación da muller no ensino superior está descendendo ou estancándose. Así, por exemplo, a porcentaxe de alumnas na Universidade de Santiago baixou dous puntos entre 2011 e 2015, e o número de profesoras do Sistema Universitario de Galicia descendeu nestes anos tanto en números absolutos como relativos. Son datos que deben alertarnos a nivel social e político porque non son os únicos síntomas dunha realidade preocupante: que a crise está afectando duramente as mulleres e ao avance da igualdade en todos os ámbitos sociais e laborais, tamén na educación superior. As políticas de recortes levadas a cabo polo Partido Popular nestes anos de crise, coa redución brutal dos servizos públicos e das medidas de conciliación familiar e laboral, xunto co abandono de toda política de igualdade, están afectando claramente a vida das mulleres que se ven impelidas a suplir aos servizos reducidos ou desaparecidos co seu traballo de apoio á familia e do coidado dos nenos e dos maiores, volvendo cada vez máis ao seu rol tradicional polo que non nos equivocamos ao dicir que as políticas da dereita en torno á muller e á igualdade e a súa resposta á crise, son claramente ideolóxicas.

Mariam Ferreiro Deputada do Grupo Parlamentario dos Socialistas de Galicia

A Galicia actual

N

O DÍA DE GALICIA NON PODEMOS ESQUECER A MÁIS DO 50 % da poboación galega, que son as mulleres. Eu quero desde aquí facer unha reflexión sobre a súa situación neste século XXI tan avanzado tecnoloxicamente e case sen lugar para as persoas. Debemos recoñecer e valorar ante todo a achega das mulleres á Galicia actual, tanto polo seu traballo na familia (con un importantísimo valor económico) como polo seu traballo noutros sectores ao mesmo tempo: no campo, no mar, no comercio, na sanidade, na educación, etc., con dobres e triplas xornadas. E a pesar de todo isto, as mulleres seguimos a estar en desigualdade de dereitos con respecto aos homes. Somos as que temos os fillos, coidáamolos e os educamos na gran maioría dos

casos e aínda non se nos recoñece o dereito á planificación, ou sexa, a decidir se queremos ou non ter fillos, o número que queremos ter e o momento máis adecuado para telos. Non existen en Galicia os centros de planificación familiar suficientes, nin están dotados dos profesionais necesarios para atender a homes e mulleres tanto se desexan ter fillos ou non, como resolver problemas que afectan a sexualidade, que debe vivirse dunha forma plena e satisfactoria. O goberno do sr. Feijóo parece pensar que sen centros de planificación familiar que funcionen ben van nacer máis nenas e nenos. Craso erro, as parellas non teñen máis fillos porque as condicións económicas en Galicia non son favorables: non se potencia a corresponsabilidade nin a conciliación, as axudas para a natalidade son escasas e apenas se convocan con motivo das campañas electorais, os traballos escasos e mal pagados, etc. Polo tanto, se as parellas teñen un embarazo non desexado, ou que afecta a saúde da nai ou con mal-

formacións, deciden abortar porque hai unha Lei de saúde sexual e reprodutiva e de interrupción legal da xestación, que protexe esta decisión. Non obstante, esta lei ten unha aplicación moi irregular en Galicia. En varios hospitais non se fan as interrupción legais da xestación, e se se fan, non se cumpren os protocolos internacionais e as mulleres teñen posteriormente repercusións psicolóxicas que necesitan tratamento, como así o manifestaron hai uns meses, na prensa, un número moi importante de mulleres. Nos hospitais onde non se realizan os abortos, os derivan a Madrid ou Barcelona, co que iso supón para as familias por ter que faltar uns días da casa e por ser a primeira vez que ten que desprazarse a unha cidade tan grande e tamén polo custo económico que supón o desprazamento, dado que só se lle abona, por parte do Sergas, o desprazamento e a intervención. Pero ademais hai gastos de comidas, taxis, hotel, etc., que ten que pagar a muller, e ademais, se un médico non asina que ten que ir acompañada, terá que ir soa. Ou sexa, que ademais da situación que está pasando, parece que a Consellería de Sanidade quere castigalas. Non esquezamos que, neste caso, estamos a falar de mulleres con embarazos de máis de 14 semanas, con enfermidade da nai ou malas formacións do feto. Pois ben, estas mulleres tamén forman parte da Galicia actual e teñen dereito a ser atendidas aquí e dunha maneira digna.

LUNES 25 DE JULIO DE 2016

EL CORREO GALLEGO

PUBLICIDAD

55

56

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

Galicia, valente feiticeira Elena Vázquez-Cendón Departamento de Matemática Aplicada en la USC

N

O DÍA DE HOXE A PRIMEIRA PALABRA É GALICIA, E CON ELA agroma terra. A min quen me fixo enraizar foi a miña avoa materna e madriña, Josefa, para quen o amor á terra só o superaba o amor á familia. Unha noite sen cor, mentres estaba parindo, non sabía se a familia medraba e menguaba con suma cero, xa que volvía ser

nai e podía facerse viúva ao mesmo tempo, polos tiros que escoitaba entre as dores do parto. Para ela a familia real eran as persoas que comparten vida e, sobre todo, as que axudan a mantela. Son as persoas que saben festexar o bo e para as que a axuda non se pide, dáse, ata defender a vida coa propia. Ela sempre sentiu como familia de lei á que escondeu ao meu avó Ramón, quen por existir esa gran familia tardou moito en facela viúva. Hoxe Estela é dobremente da familia, grazas ao meu irmán Manolo e pola lei dos feitos. Sempre agradecerei á familia coa que Estela comparte apelidos, a fortuna de gozar coñecendo a

quen me brindou o apelido Cendón e quen me aprendeu dende a súa fermosa mirada a valía do voto e da democracia. A muller árbore da que lles comecei falando, tamén foi coñecida pola “avoa da nena que non comía”. Como galega farta, non lograr a encomenda de que eu comese sei que as veces a desgastou tanto como ser a palanca que impulsou á familia para deixar a súa querida Tolda e establecerse en Ourense, despois da guerra. Confeso que non lle dixen suficientemente que, vela loitar pola terra, a familia e a vida coa ferramenta do traballo e pagando sempre coa moeda da coherencia, foi o meu

mellor alimento de valentía. Por iso asigno a palabra valente á miña querida madriña. En Galicia brota a muller facedora que saca froitos da terra, do mar e dos miolos. Aprende da comunidade, da tradición e, se se lle brinda a oportunidade da formación, faio dos libros e da tecnoloxía. Si, a terceira palabra é feiticeira, muller sabia, coa valía da intuición e o instinto feminino da creatividade. Estas características terían que levarnos de seu a admirar. Pero foron agochadas, ás veces polas propias mulleres, e entre elas, e non foron suficientemente aplaudidas polos homes. Un signo de mediocridade

é a capacidade de agochar méritos alleos e empañalos con críticas piollosas que, inconscientemente, iluminan a propia inseguridade e reflicten toxicidade. Só as persoas sas, seguras e valentes aplauden o talento e o éxito alleo. Vimos dun matriarcado indiscutible, que actuou coa prudencia pragmática de facer e dirixir deixando ver só os papeis que durante anos tiñan asignados as mulleres. Algunhas escondían a visibilidade do éxito para manter na distancia a envexa, por ser a gran fonte de toxicidade. Pero no espectro invisible permitiuse proxectar as cores dun matriarcado eficiente, especialmente como sustituto dos homes no mar, na guerra, ou na emigración. A muller galega actuou pouco no papel de protagonista e fixo moito e ben no de substituta. Podía encargarse dos negocios do home doente ou ausente. A viúva podía ser recoñecida como gran empresaria, en calidade de substituta. Falando da empresaria con éxito, sen home substituí-

do, o gran era acompañado doutros cualificativos, algúns de empregos máis ancestrales, nos que as mulleres non venderon a mente, mentres outros si crían mercar corpos. Chamar meiga a muller sabia, foi unha covardía para minguar o talento existente e non recoñecido con valentía. Hoxe sería vintage falar de meigas, pero sen este suplemento seguiriamos máis próximas ao espectro invisible. Hoxe cando se proxectan referentes, ás veces o fan coa lente da equidade mal axustada, e failles ver máis mulleres das que enfocan, ou só ver homes. En xeral do espectro visible, é máis fácil sacrificar as mulleres, por ser as catedráticas do sacrificio, xa que a maioría dos homes só son bolseiros. Coñecido o erro, cambiemos a lente para brindar por un 25 de xullo no que todas e todos vexamos unha Galicia valente e feiticeira que sexa quen de aplaudir as mulleres. Hainas que xa fan voar drons, non vasoiras!

LUNES 25 DE JULIO DE 2016

EL CORREO GALLEGO

PUBLICIDAD

57

58

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

Galicia madre y mujer

G

ALICIA GRAN MATRIARCADO, DONDE EN CADA LUGAR de nuestro bello país hay una mujer que tras una apariencia frágil ha hecho historia y ha dejado huella en las principales página de nuestra tierra. La mujer gallega trabaja los campos, espera pacientemente a que su marido regrese sacando adelante a su familia, luchadora, incansable, madre, amiga, compañera, siempre hacia delante Vengo de un pueblo marinero donde me crió mi abuela, mujer culta, abanderada, alta, de mirada al frente, profunda, misteriosa que le tocó vivir la guerra peor que se puede vivir, la guerra entre hermanos. Levantó a su familia, me enseñó a ser valiente, a no mentir. Recuerdo su carácter franco pero duro, amable pero exigente, siempre cariñoso. Fui desde niña muy frágil y a pesar de ello me obligaban a estudiar dentro de casa, “serás lo que quieras ser, llegarás a donde quieras llegar, pero jamás mires atrás”…. Igual se unía a las personas que labraban

María José Buceta Directora de la Unidad de Atención Temprana de la USC

nuestros campos, como enseñaba a los niños en la escuela, difundiendo la cultura. Siempre me molestó el Día de la Mujer Trabajadora, yo no podía entender la vida sin trabajar, aunque se me intentó inculcar desde una parte de la familia que la mujer que trabajaba era porque tenía necesidad, que las mujeres tenían que ser alimentadas por su marido..., ¡¡por suerte no fui educada para eso¡¡, y por lo tanto no supuso complejos para mí, me eduqué entre libros, eran más importantes que cualquier otra cosa y aunque mi abuela fue quien forjó mi carácter, mi forma de ser, la que triunfó en un mundo de hombres fue mi madre; empezó a leer a los tres años, ocupando páginas de periódicos de su época, con estudios superiores, era la jefa de personal de unos grandes astilleros, entonces todos eran hombres y le costó mucho abrirse camino. La mujer gallega es melosa, sensible, fuerte, sensual, en contacto con las gentes y la naturaleza, se siente unida a la tierra a pesar de que el gallego es ciudadano del mundo, los lazos familiares son muy fuertes, fruto del matriarcado que tanto arraigo y desarrollo tuvo en nuestros ancestros. La gallega no teme la falta de un hombre, sabe estar sola, debido a la participación activa que tuvo siempre en los trabajos

que se reservaban al “sexo fuerte”. Como buena gallega y proveniente de una jerarquía de matriarcado, en mi mundo, el de la universidad, me costó mucho avanzar porque estaba preparada para hombres, de hecho todo lo que logré, lo logré gracias a lo que me habían enseñado, viajar, volar, a ser yo misma. Mi mente jamás se formó en un mundo al que el hombre le pusiera límites, chocaba a la hora de la defender mis ideas que presumiblemente eran muy avanzadas... ya a mi madre le costara mucho demostrarlo, pues a mí casi más. Al hombre se le aceptaba de forma natural dijera lo que dijera; a nosotras nos costaba más demostrarlo, sobre todo en comisiones internacionales ligadas al mundo de la infancia Si el fin de la carrera académica era ser catedrática, tengo que reconocer que a mí solo me gustaba la asistencia, la docencia y enseñar. Apasionada por temperamento, choco con mi propia mente, educada en la igualdad, para mí lo más importante era poder ser MADRE. Fijaros que no pongo mujer con mayúsculas, pongo MADRE, esto no lo puede ser un hombre, sí puede ser padre y en el mismo sentido que una mujer, pero la madre lo lleva dentro, lo pare, eso sí marcó mi vida y mi carrera. Por lo tanto, para algunos

yo no logré la vida académica, pero para mí sí era una actitud, una forma de vida. Creo que soy una buena mujer pero no sé si soy una buena madre, eso lo tendrían que decir mis hijos y chocaba con las ansias de libertad y educación que había recibido. Cada hijo es un mundo y requería una dedicación específica, yo deseaba tener familia numerosa y formar un hogar donde educar a mis hijos en la libertad. ¿SEXO DÉBIL? ¡¡Qué vamos a ser el sexo débil¡¡ Como madre, siempre piensas en los demás, no tienes miedo a caer y si caemos nos levantamos, somos madres, hermanas, amigas que luchan por amor y nos crecemos ante cualquier vicisitud. Mi fragilidad física me hizo fuerte, me comparan con una pila recargable, lo que lo hace mágico, se cargan para iluminar, oír música, poner marcapasos, dar vida. Cargamos con el peso de nuestro mundo, tenemos fuerza interior para seguir adelante, sensibilidad para amar incondicionalmente, para perdonar, pero jamás debemos perdonar que nos acosen o maltraten hasta el punto de olvidar el miedo y nuestra dignidad ,y eso pasa con la mujer aún hoy, es carne de cañón en la vida familiar y en el trabajo y ante esto la tolerancia debe ser cero. Las mujeres hoy en día no

tenemos que ser supermadres, superejecutivas, no tenemos nada que defender más que el derecho a ser mujer como el derecho de cualquier ser humano. Es un orgullo, claro que en el trabajo y en mi época me sentí discriminada, no tuve las ventajas de las madres de hoy. Me encantaba dar de mamar, lo disfruté mucho, no hay nada más bello que ese bebé que acabas de parir y que te toca con su manita mientras sus ojos miran a los tuyos y sonríe, horas de intensa emoción, marcas sus ritmos biológicos, hace que se te erice todo el cuerpo. Ya no sabes lo que es dormir bien, pero te da igual, mi madre escogió el biberón y el trabajo, no por ello fue menos madre, yo escogí el amamantamiento y el disfrutar del crecimiento de mis hijos, eso mermó mucho lo que espera todo el mundo que sea el triunfar en la universidad, ¿me equivoque de sitio? Seguramente, pero hoy volvería a hacer lo mismo, aunque sé que no tendría como familia numerosa las mismas oportunidades que los hombres o que las mujeres que escogen otro tipo de vida, pero me ayudó a moverme en mi mundo, el de la infancia, a la que me entregué y fue mi forma de vivir. Me encanta ser mujer y MADRE, ya hay muchas mujeres que gobiernan el mundo, aunque no tantas como hombres. Mi madre lo tuvo más difícil, mi abuela todavía más, pero venimos de una casta de mujeres luchadoras y yo me eduqué en ese mundo, fui una favorecida en este campo, quizás por eso muchas veces se critica mi forma de pensar, de amar y de vivir. Galicia está lleno de mujeres brillantes. Detrás de cada rincón siempre encontrarás una mujer valiente que hará historia, otras

que hoy están compartiendo este espacio conmigo, la están haciendo. Estoy encantada por haber dado vida y formado a mujeres y hombres que van a construir esta Galicia envejecida, ellos son el futuro. Estoy orgullosa de ser mujer, gallega y de haber sido MADRE joven, he contribuido a mi manera a construir la historia. Dedico esto a mi abuela, a mi madre, a las mujeres que ocupan puestos de mando, pero sobre todo a las madres y a las que luchan desde su hogar, a las que no dejan que les chillen, les hagan mobbing o les saquen el miedo a las que luchan por Amor, ellas ya son las páginas en blanco de la verdadera historia, se escriben solas. Un mundo diferente jamás lo construyen personas indiferentes. La mujeres gallegas somos melosas, fuertes, la influencia de una mujer y madre en cada hijo es incalculable, somos astutas, inteligentes, sabias y generosas. Mi carrera profesional chocó con mi educación y mi cabeza, escogí ir a donde el corazón me llevó, eduqué a mis hijos igual que a mi hija con los mismos derechos y libertades. Ojalá aprendan de mis errores. Ganó mi pasión de Madre, por lo tanto triunfé, fue mi elección, Galicia está llena de mujeres fuertes, las reconoceréis porque se ayudan unas a otras sin destruirse. Enseñamos a vivir, nuestro hogar es nuestro corazón y dirige nuestro rumbo. La mujeres gallegas engrandecen todo lo que tocan, y cuando pasados los años no podamos correr, trotaremos; si no podemos caminar, usaremos un bastón pero nunca, nunca nos detendremos. MADRE Teresa de Calcuta ¡¡¡FELIZ 25 DE JULIO¡¡¡

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

59

{ apóstolo 2016 }

Santiago e o Camiño ben merecen unha Europa mellor

N

ESTE DÍA QUE, COMO DIRÍA CASTELAO, é algo máis que unha festa litúrxica, Santiago non é o final do Camiño, é o principio, como ten acreditado Paulo Coelho. Johann Wolfgang von Goethe escribiu que  “Europa fíxose peregrinando a Compostela”. O Camiño, que é tradición dende a Alta Idade Media, ten exercido un papel integrador de persoas, bens, arte e literatura. Esta filosofía marcou tamén a Comunidade Económica do Carbón e do Aceiro, primeiro paso cara a construción da fede-

ración Europea, alforxa baleira que foi enchéndose a medida que se avanzou cara a unha unión países máis ampla. Elimináronse os principais obstáculos, abríronse as fronteiras, tratouse de conquistar a unidade, creouse a moeda única…, seguindo e imitando unha árbore robusta, prevista de fondas raíces, capaz de ter a flexibilidade precisa para moverse sen romper, incluso cos temporais. Buscábase, en definitiva, que a UE, ao igual que Santiago, fose quen de reunir sobre un mesmo territorio a persoas de distintas nacionalidades, ideoloxías e crenzas, capaces de festexar, coma o estamos facendo nós, o día da patria común. Pasaron pouco máis de sesenta anos dende a Declaración de Shuman e chegou entón a quebra de

Lehman Brothers, que marcou o comezo da crise das subprime, que algúns economistas –Paul Krugman, por exemplo– tiñan adiantado, e fixéronse evidentes os erros da teoría dominante que tomou a “beleza pola verdade”, nunha sociedade onde parecía que primaba o resultado sen esforzo e o enriquecemento sen produción. Despois da euforia económica chegou a crise, e axiña se puxo en marcha a locomotora, Alemaña, establecendo unha folla de ruta que, ao igual que dixera Oswald Spengler no ano 1933, poñía á “nación decisiva do mundo” para encarar a recuperación económica, tomando as rendas, e adoptando as medidas de reforma con resultados controvertidos, non sen renunciar a partes importantes do Estado de benestar.

María Cadaval Profesora de Economía Aplicada da USC

A esperanza do despegue definitivo desacelérase, mais aínda se botamos a vista ao profundo cambio político, económico e social que se ten fraguado, tornando o hoxe nun futuro incerto. Está en discusión a esencia mesma da Unión, con episodios coma o brexit, que marcará un punto de inflexión no futuro do proxecto europeo, nas súas políticas, no contrato entre a sociedade civil e a administración –no que se promete transparencia e rigor no manexo do público-, pero nin a idiosincrasia interna axuda, nin o contexto internacional é o mellor. Os últimos datos e previsións dos organismos internacionais coma a OCDE e o FMI permítennos facer balance e falar xa dunha década perdida, marcada polas altas taxas de desemprego e a ampliación dunha grande

fenda de desigualdade. A métrica do noso crecemento é feble, cun mercado laboral doente, un elevado desemprego estrutural e un modelo produtivo no que predominan as pequenas empresas, polo que é necesario pararse a pensar e decidir que é o que queremos do futuro, tendo ben marcado o obxectivo a acadar. Moita tarefa por diante, con metas que se poden acadar A nosa economía ten problemas coñecidos, derivados do envellecemento da poboación, do elevado grao de apalancamento público e privado, da vulnerabilidade da base que sustenta o crecemento…, todo iso, con difícil solución mentres non se faga nada por aliviar o problema da produtividade e o investimento en I+D+i. O tan manido cambio de modelo produtivo ha de ser posible nun país coma o noso, cheo de riqueza nos recursos e as súas xentes, na lingua, na cultura, etc. Temos demostrado que sabemos e podemos facelo ben, a nosa xente é dinámica, creadora, emprendedora, científica, ten talento, e este ten que permitirnos recuperar a

prosperidade dos primeiros anos do século XXI. Temos tarefa por diante, si, pero con metas que se poden acadar. Hoxe, cando estamos a celebrar o Día da Patria Galega, esta ribeirense de nacemento, pero compostelá de adopción, lembra que tivo sempre en Santiago un recanto de acollida e aloumiño. A cidade, chea de xoias arquitectónicas, queda coroada cunha universidade moderna e nova a pesar dos seus máis de 500 anos, na que se están formando os actores do futuro. O corazón do eixo diamantino de Europa, para Otero Pedrayo, legado do misterio de Prisciliano e do impulso peregrinar cara a Occidente, baixo o seu manto de estrelas é a esencia dun curruncho de Galicia que, sen mar, está chea de portos aos que mirar. Neste día que, como diría Castelao, é algo máis que unha festa litúrxica, Santiago non é o final do Camiño, é o principio, como ten acreditado Paulo Coelho, de xeito que está todo aberto para que o futuro sexa noso, dos galegos, porque é o único que aínda está por escribir. 

60

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

Gallaecia fulget María José Gómez La autora es periodista

É

STE DE ARRIBA FUE EL LEMA ELEGIDO POR LA UNIVERSIDADE de Santiago de Compostela para celebrar nada menos que su quinto centenario. Podríamos traducirlo como algo parecido a “Galicia brilla”. Justo la meta ideal para una comunidad a la que todavía quedan muchos pasos por dar para reivindicar(se) dentro y

fuera de España y Europa. Fenómenos como el Camino de Santiago –en su concepción actual como dinamizador turístico–, gastronomía, cultura y por supuesto, el paisaje, han de ser pilares fundamentales para la articulación de una autonomía con carácter propio y capaz de creerse que puede ir mucho más allá. Huyo de simplistas convencionalismos políticos y me refiero a tejido industrial, bienestar social, reformas educacionales, renovación poblacional y cada vez más nombres propios en muchísimos ámbitos. Más allá de la delimitación geográfica de Galicia, nuestra imagen no es ne-

gra, pero tampoco blanca. Es posible que la herencia histórica nos haya forjado con una serie de factores que nos proporcionan una idiosincrasia que nos está limitando. Ha sido eje vertebral de numerosos estudios el desarrollo presente, pasado y teórico futuro de Galicia. Podemos esgrimir cientos de argumentos (que me gustaría utilizar en este caso como sinónimo d2e excusas), pero lo cierto es que a la crónica de esta comunidad le quedan muchísimas páginas que escribir. Una de las más importantes es la de que los gallegos nos creamos lo que somos y lo que podemos llegar a ser. Todavía son muy pocos los

que se atreven a crear. A arriesgar. Haciéndolo, dinamizaremos el tejido industrial, sabremos programar y ejecutar un racional uso de las grandes materias primas que tenemos, podremos mejorar nuestras maltrechas pirámides generacionales, atraer al mundo educativo-científico-cultural con nuestras universidades, etc. No es esto un programa electoral. Son sólo las primeras líneas de lo que podría ser nuestra historia en el futuro. La realidad es que conjugando esta herencia con matices lúgubres que nos ha condicionado en tantos ámbitos, los absurdos y paralizantes localismos, las guerras sucias políticas y el

miedo (vale también desconfianza), Galicia camina en lugar de correr. Santiago, como capital cultural-espiritual, tampoco se libra de este simbólico y quizás iluso tirón de orejas. Porque Compostela no se acaba de creer lo que es. Un símbolo internacional, una ciudad con tanta historia que –siglos después– sigue siendo una de sus principales fuentes de prosperidad. Urbe que compite cuando debería ser el nexo de unión entre otros grandes territorios gallegos. Oporto se frota las manos mientras Lavacolla, Alvedro y Peinador se tiran los trastos a la cabeza y no son capaces de articular un difícil pero no imposible frente común. A Coruña o Vigo se llevan grandes firmas que en primer lugar se habían dejado seducir por Santiago. Los grupos políticos locales se afanan (salvo honradas y contadas excepciones) por el “y tú más” en vez de aplicar la sensatez y mirar más allá del final del micrófono de turno. La impotencia sería el sen-

timiento que más define la firma que leen ustedes en este artículo. Tendré que animarles, de nuevo, a que lean, escuchen, observen y viajen lo que puedan. Verán que la creatividad está llamada a reinventar territorios. Entenderán que apoyar una iniciativa del partido de enfrente no es un pecado capital. Descubrirán que las estrategias comunes son iguales que los Mosqueteros: juntos suman mucho más (y la vida es más tranquila). También asumirán –con tiempo– que los ciudadanos no sólo somos gallegos para votar unos días después de recibir nuestras tarjetas censales. Podemos sugerir, reflexionar, aportar, colaborar, crear. Hace más de medio siglo la pujanza de Santiago como ciudad y como símbolo (el Apóstol) fundó la Universidad del mismo nombre. Recuérdenlo mientras veo venir el punto final con una frase de Castelao: “O verdadeiro heroísmo consiste en trocar os anceios en realidades, as ideias en feitos”.

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

61

{ apóstolo 2016 }

Algunas observaciones sobre el Camino Rosa Elvira Caamaño Pintora

S

antiago el Mayor nació en Galilea y junto con su hermano Juan evangelista y su madre Salomé, acompañaron a Jesucristo hasta su resurrección. Ambos fueron denominados por Jesús “hijos del trueno “. Aunque, según la tradición, Santiago predicó en España, sobre el 38 d. C., fue decapitado por orden de Herodes Agripa cuando regresó a su patria entre los años 41 y 44. A pesar de que Santiago fue uno de los principales apóstoles, no era popular en los primeros siglos del cristianismo. Sin embargo, en una Europa que había sucumbido a multitud de invasiones, amenazada por los avances sarracenos, se necesitaba con urgencia un mito. Un mito guerrero, que uniera a la cristiandad bajo un mismo estandarte, para derrotar al infiel. Una figura de primera línea que no tuviera adjudicado ningún territorio importante, y qué mejor que un “hijo del trueno”. Cuando en el norte de España se defendían denodadamente los territorios reconquistados, el ermitaño Pelayo, sobre el 813, descubrió el sepulcro del Apóstol Santiago, del que dio noticia al obispo de Iria Flavia, Teodomiro, que a su vez informó al rey Alfonso II el Casto. Este ordenó edificar una capilla, que ampliada sucesivamente se convirtió en lugar de peregrinación. Por otro lado, existía un mito antiquísimo, el del finisterrae, el camino que sigue el sol hasta su muerte en el ocaso. Un camino marcado por las estrellas, surcado ya por santuarios cavernícolas. Así, Santiago y su leyenda se asocian a los mitos solares, el del guerrero al frente de sus huestes montados en caballos blancos, símbolo solar por excelencia y

también de los caballeros de Cristo. Ellos luchan confiando en la victoria, tal y como se muestra en el Calixtino. Con estos auspicios caballerescos, no es de extrañar que sus primeros seguidores fueran de la nobleza, cuyo máximo exponente era Carlomagno. La relación de Carlomagno y Santiago nos la relata el obispo Turpín, en su famoso libro del que existen tres versiones importantes. La primera fue escrita en Saint Denis, sobre 1119, por el papa Calixto II, varios amigos de su sobrino el rey de Francia Luis VI y un antiguo canónigo de Compostela. En la segunda versión, de 1152, se completa la primera y se realza la gloria de otro sobrino de Calixto, Alfonso VII, rey de Castilla, León y Galicia, al que los reyes cristianos reconocen como sucesor del gran Carlos. Todos ellos comprendieron el poder de los mitos y su importancia, en aquellos momentos en los que Francia y España estaban amenazadas por Inglaterra, la piratería del norte y los sarracenos. Según el Libro de Turpín, Carlomagno, Roland y sus caballeros llegaron a la tumba del Apóstol, derrotaron a los árabes y terminaron la reconquista con la derrota de Roncesvalles. Así, Santiago se apareció a Carlos, este edificó iglesias a lo largo del camino en su nombre, instauró una fiesta conmemorativa y finalmente Santiago agradecido, en la hora de su muerte, lo salvó de las garras de Satán. Aunque este libro inspiró numerosas obras de arte, no fue reconocido como verídico ni por Alfonso X el Sabio, ni por el obispo de Toledo Rodrigo Ximénez de Rada, que hasta negaba que el cuerpo de Santiago estuviese en Compostela y atacaba al arzobispo Gelmírez, por haber influido en el papa Calixto para que hiciese de Compostela una diócesis principal. Respecto al cuerpo de Santiago, existían varias reliquias en Pistoia, la cabeza en la catedral de Arrás, pero hasta el

siglo XVI, en que por orden de Felipe II fue abierto el sepulcro, no se tuvo la certeza de que estaba vacío. Aunque ello fue debido a su traslación durante un ataque de los piratas, el papa Clemente VIII negó la autenticidad del santuario jacobeo. Lo cual tuvo consecuencias para todas las villas afectadas por el voto al apóstol, que se negaban a pagar sobre bases falsas. Por recientes investigaciones, se sabe que nos dos mil peregrinos recorrían cada día, los cuatro caminos franceses que desembocan en Roncesvalles, sobre todo en el siglo XII. Sin embargo, esto fue decayendo hasta el siglo XIX que como reacción contra el materialismo y las doctrinas que negaban el ideal cristiano, la Iglesia tomó conciencia y se renovaron los cultos a los santos. En 1879 entre varias sepulturas romanas se encontraron, en el subsuelo de la catedral, un sarcófago con tres esqueletos que fueron declarados como del Apóstol y dos discípulos. Opinión confirmada por León XIII, en su bula Deus Onmipotens, de 1884, que además exhorta a los fieles a peregrinar a pie hasta la Santa Tumba. Asimismo renovó los privilegios e indulgencias concedidas a los peregrinos por Alejandro III en 1179. A partir de 1951 se iniciaron importantes exposiciones con documentos prestados por las más altas entidades francesas, a las que sucedieron numerosas conmemoraciones y eventos que culminaron con la peregrinación de Juan Pablo II, en el año 82. Años en los que se descubrió la tumba de Atanasio, compañero del Apóstol. Hoy se puede decir que tras la democratización de los medios de transporte, Compostela se ha convertido en uno de los principales centros mundiales de peregrinación, y como reza el Codex Calistinus y la Guía del peregrino, del siglo XII: Todos los pueblos extranjeros, venidos de todas las partes del mundo, acuden aquí en masa. En la Crónica de Turpín y en el Veneranda Dies: Vienen todos los pueblos bárbaros y civilizados de todas las regiones del globo…, todas las lenguas, todas las tribus y naciones vienen a él. Imagen que tiene su origen en la visión de la Cohorte de los Elegidos, mencionada en el Apocalipsis, donde Compostela es la nueva Jerusalén. La imagen terrestre, el Paraíso donde entrarán todos los peregrinos.

Compromiso con un proyecto de futuro Galicia recibe cada año 4,5 millones de visitantes atraídos fundamentalmente por su naturaleza y gastronomía. En los últimos años se han dado pasos importantes en la definición de nuestro territorio como destino turístico, con iniciativas decisivas como el Plan Integral de Turismo de Galicia 2010-16 o la Constitución del Clúster de Turismo de Galicia. Se han desarrollo numerosos productos turísticos para la puesta en valor de los recursos endógenos. Todas ellas, actuaciones que se han organizado en torno al Camino de Santiago como eje vertebrador de la propuesta turística gallega. ¿A dónde nos dirigimos? ¿Al turismo en masa o a un turismo de calidad? En mi humilde opinión, la respuesta a esta pregunta es clara y debemos trabajar en la segunda línea. Pongamos un ejemplo concreto, el Camino constituye nuestro producto estrella. Galicia es conocida internacionalmente gracias a él, siendo éste además objeto de estudio en todo el mundo como modelo de desarrollo de poblaciones rurales y como desestacionalizador del turismo. Año a año se produce el incremento en el número de peregrinos. Tanto es así que se comienza a observar en los últimos años el crecimiento de rutas alternativas al Camino Francés. El comportamiento del peregrino ante los elevados índices de ocupación que registra este Camino pasa por explorar nuevas rutas, siendo en este caso concreto el peregrino extranjero quien opta en mayor medida por las segundas. Esto constituye sin duda una gran oportunidad para así diversificar la oferta y promover el desarrollo simultáneo de otros territorios. El caso contrario pasaría por la masificación, atender a una demanda creciente bajando los estándares de calidad en la prestación del servicio. El trabajo realizado en la red pública de albergues del Camino y el nacimiento paralelo de iniciativas hosteleras privadas ha sido ejemplar, el número de plazas regladas se ha multiplicado a consecuencia de ello, garantizando al peregrino unas condiciones de estancia adecuadas. En el sector alimentario he-

mos observado este caso en numerosas ocasiones, un envasador de grelos que se abastece de un huerto propio que él mismo cultiva y ante el aumento de la demanda, comienza a comprar a terceros perdiendo así el control sobre la materia prima… Nuestra tierra esconde un tesoro, quizá sea hora ya de difundir el mapa y hacer de él una riqueza accesible. ¿Sabían que el banco más bonito del mundo está en Galicia? Recurro a una nueva anécdota, porque hace unas semanas me alegró ver que mi hermano menor y sus amigos iban a Burela a visitarlo, gracias como saben a un fenómeno viral. Éste es el mapa al que hacía mención, identificar, desarrollar y comunicar la gran riqueza de la que disponemos. La tantas veces mencionada “puesta en valor” de los recursos propios de nuestra cultura y territorio. Así se han desarrollado productos como la Ruta de los Faros, la recuperación de los miradores de Galicia, entre otras muchas iniciativas, desde Turismo de Galicia. Desde el Centro Superior de Hostelería de Galicia, así como desde los centros de formación profesional de hostelería en nuestra comunidad se está contribuyendo a este respecto, aportando profesionales cualificados al sector hostelero, pero es importante además incidir en la formación continua. Aquí debo hacer mención especial a Turismo de Galicia y al Centro Superior de Hostelería de Galicia porque desde 2014 han puesto en marcha una iniciativa de gran interés, la Escuela de Turismo Itinerante, intentando a través de ella dar respuesta a esa necesidad de profesionalización, de mejora constante, del sector hostelero, si me lo permiten “a todos los niveles”. Así, en un primer momento, se desarrolló el Manual de Buenas Prácticas de Atención al Cliente y Gestión de Negocios de Restauración que Turismo puso a disposición del sector hostelero en toda Galicia. Se desarrollaron programas de formación a medida en 7 geodestinos de Galicia y en 2 Rutas del Vino, siempre bajo la máxima de una formación accesible a todos, a los más desfavorecidos, diseñando programas a medida para cada colectivo

Marta Fernández Vázquez

Directora de Profesionalización de Turismo de Galicia

que fueron impartidos, casi en su totalidad, por docentes del Centro Superior de Hostelería de Galicia. Volvamos a un caso concreto, este año 2016 el ámbito de acción de esta escuela se ha centrado en el Camino. Conscientes de que constituye uno de los principales escaparates de Galicia, es importante trabajar en su mejora constante, por lo que se diseñó un programa formativo para los alojamientos del Camino y para la restauración. En muchos casos, estas formaciones pasan también por la sensibilización, por transmitir buenas prácticas que repercutan positivamente en la mejora del servicio y en el nivel de satisfacción del cliente, sin suponer el consumo de ningún recurso material. En cuanto a la parte específica de restauración, otra de las enseñanzas a trasladar en esta formación, que dará comienzo a partir del mes de septiembre, se basa en la oferta de un menú del peregrino de calidad y variado, que incorpore el producto gallego y de temporada. Y no menos importante, cómo hacerlo atendiendo a un precio de menú razonable para el peregrino y cubriendo costes. No olvidemos que se trata de abordar una visión global, dando respuesta a esa vivencia multiexperiencia que persigue el turista, donde todo y todos somos actores. En resumen, Galicia dispone de todos los recursos para consolidar su posicionamiento como destino turístico, pero es importante tener presente a qué tipo de turismo nos dirigimos. Es fundamental potenciar e impulsar los recursos naturales para definir nuevos productos, y no emplear esta riqueza endógena como pretexto para el inmovilismo, pues una posición de liderazgo exige la reinvención permanente, la innovación y el desarrollo. Del mismo modo, es conveniente interiorizar el mensaje de que conseguir la satisfacción del turista que hoy nos visita, será clave no sólo en su fidelización sino en la continuidad de nuestro proyecto de futuro a título particular, pensando en nuestro negocio, así como destino Galicia, pues todo el tejido turístico integra y determina la experiencia del viajero.

62

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

{ apóstolo 2016 }

Día de Santiago vs. Día Nacional de Galicia

0

DÍA 25 DE XULLO, QUE AGORA TODOS ASOCIAN (ASOCIAMOS) AO DÍA DE GALICIA, non foi sempre así e nas persoas que temos xa un certo percorrido de vida os recordos de infancia e adolescencia referidos a esa data son bastante diferentes aos actuais. Lembro de nena que o día de Santiago era unha festa, unha festa familiar. Ese día

viaxabamos no coche de línea de Portomarín para a casa dos avós paternos, en Santiago de Saa (Lugo). Era o día do santo na aldea e un bo momento para reunir a toda a familia, os de Lugo e os de Madrid, e unha boa razón para descansar un pouco de segas, mallas e recollida da herba seca. Que ben sabía a sobremesa deitados naquela veiga fresca situada ao lado da casa! Sen televisión, tabletas, nintendos, nin móbiles... De mañá, como mandaban os canons oficiais, había que ouvir a misa e escoitar as primeiras gaitadas antes de ir xantar. E, pola tarde, todos á romaría, ao que pomposamente se chamaba o campo da festa, na que a sombra era

Marisa Castro

Bióloga. Profesora na Universidade de Vigo

proporcionada por grandes carballos e algún que outro castiñeiro, aos que naquela terra chaman castiros. Ao redor dunha pequena orquestra bailaban grandes e pequenos. Había que aproveitar, ao día seguinte a dura vida do labrego, fillos incluídos, seguía. Cando ao Ano Xacobeo se lle chamaba Ano Santo para os cidadáns de a pé, ou para os que estabamos espertando á vida, celebrábase só o día do Patrón de España, porque, segundo se explicaba na escola, o apóstolo Santiago era o único dos doce que predicara en persoa na península Ibérica e despois, na batalla de Clavijo, durante a Reconquista, apareceu, animando ao exército cris-

tián, montado nun cabalo branco para axudarlles a gañar a batalla os sarracenos... Caridade cristián! Como era aquilo de se che dan nunha meixela poñer a outra? Eran tempos escuros para a nosa Terra. Tempos nos que só para algúns privilexiados e persoas do mundo da cultura, Galicia era un país con características propias: lingua, cultura, pensamento, .... Recordo, como se fora hoxe, cando hai cincuenta anos vin nunha pintada a palabra ceibe e preguntei o que quería dicir. Era galega pensante e parlante desde que nacera pero, evidentemente, o que non era é ceibe! Naquela época o galego escrito case non existía, falábase entre as clases máis

baixas, as menos estudadas, pero moitas desas persoas mal sabían escribir en castelán, canto máis en galego. De feito, vivindo preto dunha cidade, aínda que fora pequena como Lugo, esperábase dos que tiñan a fortuna de estudar o Bacharelato que falaran (faláramos) a lingua dos señoritos. É evidente que con algúns non o conseguiron. Primeiro por obriga, era a lingua dos pais, a da casa, a que mamaran, e logo, ao descubrir que existían persoas que se burlaban dos que procedían dos barrios das aforas e das aldeas veciñas porque non sabían castelán, escollíana por opción. Nas décadas dos 70-80, co achegamento á vida santiaguesa e á universidade, no meu caso a visión sobre ese día mudou e moito. Como unha cousa leva a outra, puiden descubrir, que ademais de Rosalía de Castro, había outros escritores en lingua galega e algúns dicían verdades como puños, verdades que nunca antes ouvira en voz alta. Desde esta vida universitaria de agora sinto saudades daquela inquedan-

za e riqueza cultural que se vivía ao redor da Universidade. Conferencias, mesas redondas, concertos, recitais de poesía..., todo para dar a coñecer e defender os nosos dereitos e a nosa cultura, porque Galicia tiña cultura propia, que nos era negada e deliberadamente ocultada. Ese espertar ao mundo mudou a visión do día de Santiago. Nesas décadas o Día da Patria Galega asociábase ás carreiras diante da policía polas rúas de Santiago. Hoxe, o 25 de xullo celébrase oficialmente, iso si, de maneira diferente segundo cada quen. De feito, hai xente que pensa que o Día de Galicia é un invento das autonomías; non obstante, houbo moitos galegos que desde 1909, en que as Irmandades da Fala o propuxeron como Día da Nación Galega, o conmemoraron. Primeiro abertamente, despois máis en privado, incluso disfrazado con misas en memoria de Rosalía de Castro. Así, ata que se popularizou. Longa vida ao Día Nacional de Galicia e con el á Lingua e á Cultura Galegas!

Día de Galicia

El Correo Gallego. LUNES 25 de JULIO de 2016

63

{ apóstolo 2016 }

Desde nuestra pequeña fábrica de sueños

P

ocas veces se presenta la oportunidad de poder exponer ante el público lo que una piensa o siente sobre algo, por eso es un honor y un orgullo que EL CORREO GALLEGO haya querido contar conmigo para este especial y, sobre todo, porque el tema en cuestión es, nada menos, que Galicia, nuestra querida Galicia. Es cierto que muchas veces piensas, yo al menos lo he pensado, sobre todo cuando eres joven, que lo bueno es lo que viene de fuera…, la música, el cine, la literatura, la moda, las ciudades…, todo es más glamuroso si viene de París, Milán, Londres o Nueva York.

Pero a medida que cumples años, que lees, que viajas, que conoces gente, en definitiva, que creces, te vas dando cuenta de que Galicia poco o nada tiene que envidiar a ninguno de esos maravillosos lugares. Cuando un americano, un inglés, un alemán… te cuenta con lágrimas en los ojos que cuando han hecho el Camino, la experiencia de entrar en Galicia y atravesarla para llegar a Santiago de Compostela, es algo único; cuando te describen los olores, los colores y la belleza inconmensurable de nuestra tierra, tengo que reconocer que un escalofrío de orgullo atraviesa mi espalda. Nuestras costumbres, nuestra lengua, nuestra gastronomía, nuestro patrimonio arquitectónico, nuestros paisajes, nuestros artistas, nuestros investigadores, nuestros empresarios…, todo ello forma parte de Galicia y tenemos la obliga-

Lourdes Agra Empresaria

ción de cuidarlo y protegerlo. Creo que si queremos avanzar debemos ir en esa dirección, debemos estar orgullosos de lo que somos y trabajar para mejorar y hacerla cada día más grande. Soy consciente de los difíciles retos que se presentan ante nosotros, tenemos problemas y debemos esforzarnos para tratar de solventarlos o al menos minimizar sus consecuencias. El envejecimiento de nuestra población es quizás uno de los temas más preocupantes al que nos enfrentamos. Debemos ser conscientes de que si la progresión continúa como hasta ahora, las cosas se van a poner muy, pero que muy complicadas. Debemos conseguir que los jóvenes que un día tuvieron que abandonar Galicia en busca de un futuro, puedan volver y trabajar en su tierra y que sus hijos nazcan y vivan aquí.

Después de la terrible crisis que hemos sufrido y que todavía sigue afectando a tantas familias, tanto los que nos hemos quedado como los que tuvieron que irse, debemos sacar conclusiones, ver lo que hemos hecho mal y tratar de poner los cimientos de forma correcta para que nuestro mundo no vuelva a desmoronarse ante nuestros ojos sin que podamos hacer nada para evitarlo. Cada uno de nosotros puede con su actividad diaria, en su trabajo, en su familia, en su barrio, en su ayuntamiento, en su negocio, contribuir a cambiar y mejorar las cosas. Sinceramente, creo que las acciones de cada individuo son importantes, que lo que hagamos cada uno de nosotros y lo que seamos capaces de aportar a nuestra sociedad, también lo es. No debemos escudarnos en que eso es cosa de los políticos, eso es cosa de los profesores, eso es cosa de los empresarios, porque si nos desentendemos, si preferimos mirar para otro lado y no hacer nada, probablemente nos encontraremos con una sociedad que no nos gusta y a la que no le gustamos nosotros. Creo que nuestros hijos deben

saber que la única forma de conseguir las cosas es con esfuerzo, con trabajo y con confianza en uno mismo y que no es buena idea coger el camino más corto y hacer trampas para alcanzar la meta. Debemos decirles que es muy respetable querer vivir bien, querer viajar, querer disfrutar, pero no lo es, pretender hacerlo a costa de otros, engañando, robando… Debemos inculcarles que el fin no justifica los medios y que no hay mayor satisfacción que el trabajo bien hecho. Desde nuestra empresa, que mi socio y marido definen como “nuestra pequeña fábrica de sueños”, tratamos humildemente de contribuir a hacer a nuestra Galicia cada día un poco más grande, poniendo en valor la belleza de nuestra tierra y la valía de las personas que en ella habitan. No sé si lo conseguimos, pero lo que sí estamos es orgullosos de intentarlo poniendo mucha pasión en ello. Ojalá que entre todos seamos capaces de llevar a Galicia al lugar que le corresponde, porque, no nos engañemos, depende de nosotros, de nuestra capacidad de innovar, de nuestra capacidad de trabajo, de sacrificio, de entrega y

de pasión. Como dijo Castelao, “Galicia pode ser o que foi e aínda máis do que ten sido. Todo depende da vontade dos seus fillos”. Me gustaría aprovechar esta oportunidad que se me brinda para hacer un reconocimiento desde el corazón a todas las mujeres gallegas que han trabajado y luchado para conseguir una vida mejor para los suyos y paras las futuras generaciones. Mujeres anónimas que pelaron por sacar adelante a sus hijos en condiciones a veces muy duras, mujeres ilustres que con su valentía, arrojo y obstinación, consiguieron dejarnos un legado del que sentirnos orgullosas, Rosalía de Castro, Emilia Pardo Bazán, Concepción Arenal, Maruja Mallo…, gracias, muchas gracias, porque sin ellas hoy no seríamos lo que somos. Quiero finalizar haciendo míos los hermosos versos que escribió el poeta Manuel María sobre nuestra tierra: Galicia é o que vemos A terra o mar e o vento…. Pero hai outra Galicia a que se leva no sentimento Galicia somos nós: A xente e mais a fala, Se buscas a Galicia En ti tes que atopala

64 PUBLICIDAD

EL CORREO GALLEGO

LUNES 25 DE JULIO DE 2016